PPK: oszczędzanie na emeryturę, czy na bieżące wydatki? Wypłata przed 60-ką możliwa na żądanie

• PPK coraz popularniejsze
• Kiedy można wypłacić pieniądze z PPK?
• Wypłata z PPK przed 60 rokiem życia. Zasady i skutki

PPK coraz popularniejsze

Według danych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny oraz danych prezentowanych na portalu mojeppk.pl, z roku na rok coraz więcej osób decyduje się na partycypację w programie PPK. Szczegółowe dane przedstawiają się następująco: 

Wzrost udziału w PPK w latach 2019-2021 częściowo związany był oczywiście z okresem wdrażania systemu PPK wśród przedsiębiorców, ponieważ obowiązek ten był uzależniony od ilości zatrudnianych osób. Z biegiem czasu, zostały nim objęte wszystkie podmioty zatrudniające choćby jedną osobę. 
Duży wzrost w roku 2023, odnotowano również od miesiąca marca, gdyż mieliśmy do czynienia z tzw. autozapisem, który polegał na automatycznym zapisie osób zatrudnionych, które nie złożyły ponownie deklaracji rezygnacji z udziału w PPK. Wielu pracowników właśnie wtedy zdecydowało się rozpocząć swoje oszczędzanie w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych. 

Zaufanie społeczne do programu w momencie jego wprowadzania było bardzo niskie, gdyż program ten porównywany był do dawnego OFE. Jest to jednak zupełnie inne rozwiązanie wzorowane na systemach emerytalnych funkcjonujących od wielu lat (i to z sukcesami) w innych państwach europejskich. 

W 2023 roku liczba uczestników PPK przekroczyła 3,3 mln podczas gdy w tym samym czasie Indywidualne Konta Emerytalne (IKE) lub Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) posiadało jedynie ok 1,4 mln osób. Warto nadmienić, iż IKE oraz IKZE funkcjonują na rynku finansowym odpowiednio od 2005 i 2011 roku.

Kiedy można wypłacić pieniądze z PPK?

Oczywiście, podstawowym założeniem Pracowniczych Planów Kapitałowych jest stworzenie dodatkowej formy zabezpieczenia emerytalnego. Co do zasady środki te powinny być gromadzone i pomnażane przez cały okres aktywności zawodowej, aż do emerytury. Po ukończeniu 60 lat uczestnik PPK może:
- wypłacić 25% środków jednorazowo, a resztę w co najmniej 120 miesięcznych ratach lub
- wypłacić całość w co najmniej 120 miesięcznych ratach.

Nie oznacza to jednak, że środków nie można wypłacić wcześniej. Kiedy jest możliwa wypłata pieniędzy z PPK przed 60-tką?
1) przed ukończeniem 60 roku życia uczestnik może dokonać tzw. zwrotu środków,
2) w szczególnych sytuacjach życiowych – w przypadku przeznaczenia środków na wkład własny przy kredycie hipotecznym lub w przypadku poważnej choroby uczestnika PPK jego małżonka lub dziecka.

Wypłata z PPK przed 60 rokiem życia. Zasady i skutki

To, z czego aktualnie często korzystają uczestnicy PPK to wypłata zgromadzonych środków przed ukończeniem 60 roku życia. Wypłaty te są nieograniczone tzn. można dokonywać ich raz w miesiącu, na koniec roku czy w dowolnie wybranym momencie. 

To co warto podkreślić, to fakt, iż nie można dokonywać częściowej wypłaty środków a jedynie dokonać wypłaty całości zgormadzonych funduszy. Oczywiście, wcześniejsza wypłata środków nie jest głównym celem programu PPK, a jednak długofalowe korzyści związane z oszczędzaniem, dlatego wcześniejsza wypłata wiąże się z pewnymi negatywnymi konsekwencjami finansowymi dla osoby wypłacającej środki wcześniej.

Uczestnik PPK w takiej sytuacji otrzyma 100% przekazanych przez siebie wpłat oraz 70% wpłat przekazanych przez pracodawcę. Wartość ta będzie również pomniejszona o 19% podatku od dochodów kapitałowych. 

Co prawda ze strony pracodawcy wypłacie podlega 70% zgromadzonych środków, ale nie oznacza to, że pozostałe środki przepadają. 30% wpłat dokonanych przez pracodawcę zostanie przekazane do ZUS i doliczone do składek emerytalnych zewidencjonowanych na koncie osoby ubezpieczonej. W wyniku wcześniejszej wypłaty środków uczestnik PPK traci również zgromadzone na swoim koncie wpłaty pochodzące od państwa czyli wpłatę powitalną dla nowych uczestników oraz dopłaty roczne.

Złożenie dyspozycji tzw. zwrotu środków nie oznacza w żaden sposób zlikwidowania konta w PPK i przerwania uczestnictwa w programie. Po dokonaniu wypłaty całości środków, składki są nadal naliczane od wypłacanego danej osobie zatrudnionej wynagrodzenia. Należy bowiem odróżnić sytuację wcześniejszej wypłaty środków od całkowitej rezygnacji z dalszego oszczędzania w ramach PPK. W przypadku chęci rezygnacji, osoba zatrudniona jest zobowiązana do złożenia stosownego oświadczenia do podmiotu ją zatrudniającego i odprowadzającego składki w jej imieniu. Składki przestaną być naliczane ale rachunek nadal będzie mógł pozostać aktywny a zebrane na nim środki będą mogły być nadal pomnażane.  

Zyski wykazane przez instytucje finansowe z inwestycji w PPK również były czynnikiem zachęcającym do lokowania środków właśnie w ten sposób. Zgodnie z danymi przedstawionymi przez Państwowy Fundusz Rozwoju, na koniec 2023 roku w PPK zgromadzonych było 20,2 mld zł. Kwotę tę stanowią zarówno składki przekazane przez jej uczestników, jak również wypracowany zysk. PFR szacuje, iż na koniec 2025 roku w PPK będzie zgromadzone nawet 40 mld zł. Do tej pory, zgodnie z przedstawionymi oficjalnie danymi, średnia stopa zwrotu z inwestycji PPK w poprzednich latach oscylowała na poziomie 15%. Należy w tym punkcie podkreślić, że ostatnie lata nie należały do łatwych dla rynków kapitałowych, biorąc pod uwagę kryzysy światowe, takie jak pandemię czy rosyjską inwazję na Ukrainę.

Pewne jest to, że program PPK zyskuje coraz bardziej w oczach Polaków. Doświadczenia z ostatnich 4 lat, osób partycypujących w dodatkowej formie oszczędzania na emeryturę, przyczyniły się do wzrostu zaufania społecznego. Warto śledzić wyniki finansowe środków zgromadzonych w ramach PPK w kolejnych latach.

Paulina Marcula-Kurek, Payroll Manager w Nexia Advicero