Pracownicze Programy Emerytalne (PPE)
PPE zostały wprowadzone 1 stycznia 1999 r. jako pierwsza dobrowolna forma oszczędzania na cele emerytalne organizowana przez pracodawców. Od 1 czerwca 2004 r. obowiązuje nowa ustawa o PPE (ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 850). To oznacza, że PPE funkcjonują na rynku polskim od ponad 20 lat. W praktyce aktualnie działa jednak niewiele ponad 1,6 tys. programów. Pomimo tego, że PPE jest atrakcyjną formą oszczędzania, według stanu na 31 grudnia 2018 r. PPE objętych było 426,0 tys. osób. To oznacza, że w PPE oszczędza jedynie 2,6% ogółu liczby osób pracujących.
Polecamy: Pracownicze plany kapitałowe. Nowe obowiązki pracodawców i płatników.
Polecamy: PPK dla pracownika
Jak wynika z powyższych danych, pomimo ponad 20 lat funkcjonowania, PPE nie upowszechniło się jako forma oszczędzania na cele emerytalne. Niestety praktyka pokazała, że powodów tego jest wiele. W szczególności chodzi o skomplikowaną i sformalizowaną procedurę tworzenia PPE, długotrwały proces rejestracji programu, ale też obarczenie pracodawców wszystkimi obowiązkami związanymi z tworzeniem PPE. Wiadomo również, że emerytura z powszechnego systemu zabezpieczenia społecznego będzie zdecydowanie niższa niż dochody osiągane wcześniej. Składa się na to wiele przyczyn, głównie czynniki demograficzne – ludzie żyją dłużej, a liczba narodzin jest nadal zbyt niska. Z tego względu, w celu poprawy sytuacji finansowej po zakończeniu aktywności zawodowej, potrzebne jest gromadzenie dodatkowych oszczędności na starość. Odpowiedzią na tę potrzebę są Pracownicze Plany Kapitałowe, które docelowo będą funkcjonowały we wszystkich podmiotach zatrudniających.
Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)
PPK weszły w życie 1 stycznia 2019 r. Zasady funkcjonowania PPK reguluje ustawa z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2215 z późn. zm.). PPK odróżnia od PPE w szczególności to, że są powszechne, opierają się na automatycznym zapisie, a obowiązek ich finansowania został solidarnie podzielony pomiędzy pracowników, pracodawców i państwo.
PPK stanowią dla pracowników formę gromadzenia oszczędności. Pracownik nie musi podejmować żadnych działań, aby oszczędzać w PPK. Jeśli już uczestniczy w PPK może w każdej chwili zrezygnować z oszczędzania, jak i z powrotem powrócić do programu. Jeśli zarabia mniej niż 120% minimalnego wynagrodzenia miesięcznego w danym roku może skorzystać z obniżenia wpłaty podstawowej. W każdej chwili może zadeklarować wpłatę dodatkową. Do odkładanych przez niego środków, w zasadzie drugie tyle dokłada pracodawca i państwo. W każdej chwili pracownik może skorzystać ze zgromadzonych w PPK środków. Z kolei zgromadzony w PPK kapitał może okazać się niezwykle przydatny w razie choroby uczestnika PPK lub kiedy zaciąga kredyt na mieszkanie. Na uwagę zasługuje również obniżka podatku PIT z 18% na 17% w pierwszej skali podatkowej oraz ulga w zakresie PIT dla osób poniżej 26 roku życia. Dzięki nim pracujący płacą niższe podatki, a powstająca dzięki temu w ich budżetach nadwyżka pozwala na dodatkowe oszczędzanie w PPK.
Z kolei pracodawca powinien utworzyć PPK dla osób u niego zatrudnionych. Poszczególni pracodawcy są obejmowani PPK etapami, począwszy od pracodawców z największą liczbą zatrudnionych. 1 lipca 2019 r. PPK zostali objęci pracodawcy zatrudniający co najmniej 250 osób. Mniejsi będą obejmowani PPK w kolejnych turach (1 stycznia 2020 r. pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 osób, 1 lipca 2020 r. pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 osób, 1 stycznia 2021 r. pozostali pracodawcy). PPK jest doskonałym narzędziem wykorzystywanym do budowania pozytywnego wizerunku pracodawcy,a także wpływającym korzystnie na retencję pracowników. Dzięki możliwości różnicowania wpłaty dodatkowej pracodawcy, PPK może być postrzegane jako benefit pracowniczy.
To wszystko powoduje, że PPK stanowi najbardziej atrakcyjną formę gromadzenia oszczędności. Analogiczne programy funkcjonują z sukcesem od lat w wielu rozwiniętych innych krajach (Wielka Brytania, Nowa Zelandia, Turcja). Jednocześnie – dla najbardziej opornych do oszczędzania – zastosowany w PPK mechanizm tzw. automatycznego zapisu jest ogromnym ułatwieniem w rozpoczęciu zbierania oszczędności. Pracownik nie musi robić nic, aby zacząć oszczędzać. O wszelkie formalności związane z zapisaniem go do planu zadba pracodawca.