Emerytura – praca w Polsce i w kraju UE
Pracowałam w Polsce od 1.07.1965r do 31.10.1970r. : od 1.11.1970 do 18.11.1970 opiekowałam się dzieckiem, od 19.11.1970 r. do 14.11.2007 r. pracowałam w Czeskiej Republice. Wniosek o emeryturę mam od 11.2007 r. ZUS wyliczył podstawę wymiaru emerytury za lata 1960-1970 z czego 5 lat – to lata zerowe. Wskaźnik 23% i emeryturę mam proporcjonalną z najniższej emerytury. W 1960 r. miałam 12 lat chodziłam do szkoły podstawowej do 1962 r., potem do Zasadniczej Szkoły Handlowej do czerwca 1965 r. i nie mogłam z tego powodu pracować. Co mam zrobić, aby wyliczono podstawę wymiaru z faktycznego okresu pracy, bo ZUS twierdzi, że emerytura jest naliczona poprawnie.
Zgodnie z przepisami art. 15 ustawy emerytalnej - do ustalenia podstawy wymiaru emerytury należy wskazać zarobki z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z okresu ostatnich 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę.
W myśl przepisu art. 18 ustawy - przy ustalaniu 10 kolejnych lat kalendarzowych, o których mowa wyżej pomija się lata kalendarzowe, w których ubezpieczony przez cały rok pozostawał w ubezpieczeniu za granicą - w kraju Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz krajach, z którymi zostały przez Polskę zawarte umowy dwustronne o zabezpieczeniu społecznym.
Oznacza to, że jeżeli po wyłączeniu pełnych lat ubezpieczenia za granicą pozostanie mniej niż 10 lat kalendarzowych ubezpieczenia w Polsce, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje faktyczną liczbę lat ubezpieczenia w Polsce.
Inny przepis stanowi, że jeżeli w ciągu 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę, zainteresowany nie był ubezpieczony w Polsce, podstawę wymiaru emerytury można ustalić od wynagrodzenia z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zainteresowany przystąpił po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą.
Jeżeli wniosek o emeryturę zgłosiła Pani w 2007 r., to okres 20 kolejnych lat kalendarzowych poprzedzających ten rok, czyli okres od 1 stycznia 1987 r. do 31 grudnia 2006 r., z których należy wybrać 10 kolejnych lat - nie obejmuje pani lat pracy w Polsce 1965 - 1970.
Oznacza, że w Pani przypadku podstawa wymiaru polskiej emerytury nie może być ustalona z faktycznego okresu pracy w Polsce. Może być natomiast - jak wynika z powołanych wyżej przepisów - ustalona od zarobków z okresu 10 kolejnych lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym przystąpiła Pani po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą, czyli 1970 r. - z tym że z odpowiednim ich dopełnieniem tj. przyjęciem zarobków zerowych do wymaganych 10 kolejnych lat kalendarzowych.
ZUS mógł zatem w Pani przypadku ustalić podstawę wymiaru emerytury z 10 lat 1960-1969 i przyjąć zarobki z 5 lat pracy w Polsce, a za pozostałe 5 lat przyjąć zarobki zerowe.
Zobacz: Emerytura za pracę w Wielkiej Brytanii
Podstawa prawna: art. 18 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Pobyt w USA, a emerytura w Polsce
W 1988 r. roku zakończyłam pracę w Polsce, jako adiunkt i wyjechałam do USA. Po paru latach podjęłam tam pracę i pracuję do dziś. W 2009 r. skończę 60 lat. W Polsce przepracowałam nieco ponad 18 lat. Czy należy mi się emerytura, jakie dokumenty powinnam skompletować i jak zacząć się ewentualnie o tę emeryturę starać, oraz czy powinnam wrócić do Polski i dopracować brakujące mi do 20 letniego stażu pracy, lata. Oczywiście jestem obywatelem Polski ( Ameryki również).
W przypadku kobiety, która tak jak Pani 60 lat ukończy w 2009r. - będzie przysługiwała emerytura ustalana wg nowych zasad określonych w art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z tym przepisem, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn.
Jak wynika z powyższego, uzyskanie emerytury na nowych zasadach uzależnione jest jedynie od osiągnięcia przez kobietę 60 roku życia. Nie musi być – tak jak w przypadku obecnie przyznawanych emerytur - jednocześnie spełniony warunek posiadania odpowiedniego okresu zatrudnienia.
Dodać należy, że kobieta, która wiek uprawniający do emerytury 60 lat osiągnie tak jak Pani w 2009r - będzie przysługiwała emerytura w wysokości ustalonej w części stanowiącej 80% - na starych i w części stanowiącej 20% na nowych zasadach.
Podstawą obliczenia emerytury na nowych zasadach jest kwota składek uzbierana na koncie w ZUS za okres od 1 stycznia 1999 r., powiększona o zwaloryzowany kapitał początkowy, który obliczany jest dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948r. i które pracowały przed dniem 1 stycznia 1999 r. Jeżeli Pani nie pracowała w Polsce po 1.01.1999 r. i nie ma po tej dacie uzbieranych składek na indywidualnym koncie wówczas część emerytury ustalana na nowych zasadach, będzie obliczona w oparciu o kapitał początkowy, czyli okresy składkowe i nieskładkowe przebyte do 31.12.1998 r.
Powinna zatem pani - najlepiej przed złożeniem wniosku o emeryturę - również złożyć wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Wniosek taki jak również wniosek o emeryturę– jeżeli mieszka pani na stałe w USA- należy złożyć do Oddziału ZUS w Warszawie - Centralnego Biura Obsługi Umów Międzynarodowych, ul. Kasprowicza 151, 00-949 Warszawa. Wniosek o ustalenie kapitału początkowego należy złożyć na formularzu – druk ZUS Kp-1. Do wniosku należy dołączyć kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych – druk ZUS Rp-6, świadectwa pracy i inne posiadane dokumenty potwierdzające przebyte w Polsce okresy składkowe i nieskładkowe.
Ponadto należy dołączyć wystawione przez pracodawców zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ( druk ZUS Rp-7) potwierdzające zarobki potrzebne do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego jaki i również części emerytury obliczanej na starych zasadach. Dokumentem potwierdzającym zarobki i okresy pracy jest również legitymacja ubezpieczeniowa, o ile zawiera odpowiednie wpisy dotyczące osiąganych zarobków i okresów pracy.
Formularze niezbędne do ustalenia kapitału początkowego i emerytury dostępne są na stronach internetowych serwisu.
Podstawa prawna: art. 24, 173 i183, ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Praca w RPA a emerytura w Polsce
Czy przysługuje jakakolwiek emerytura mężczyźnie, który 19 lat przepracował w Polsce w warunkach szczególnych, a następnie 25 lat przepracował w RPA? W grudniu 2008 r. skończę 60 lat i właśnie wróciłem do Polski. Czy teraz muszę tutaj podjąć pracę?
Przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy ubezpieczenia za granicą,. Jednakże zasada ta odnosi się wyłącznie do okresów pracy, które zostały przebyte w krajach Unii Europejskiej oraz w krajach, z którymi Polska zawarła dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym. Są to kraje: Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Serbia, Macedonia, Czarnogóra.
Okresy zatrudnienia przebyte za granicą w państwach, z którymi Polskę nie łączą umowy międzynarodowe w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, a do takich państw należy RPA – nie są uwzględniane przy ustalaniu prawa do polskich świadczeń.
W takiej sytuacji uprawnienia do polskiej emerytury mogą być ustalane wyłącznie w oparciu o okresy zatrudnienia przebyte w Polsce.
Zgodnie z przepisami art. 28 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – emeryturę może uzyskać mężczyzna urodzony przed dniem 1.01.1949r. po ukończeniu wieku 65 lat, jeżeli posiada okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat. Emerytura taka – z uwagi na krótszy staż, który dla mężczyzny ubiegającego się o powszechną emeryturę wynosi 25 lat – nie została objęta gwarancją świadczenia najniższego.
Oznacza to, że w przypadku obliczenia wysokości takiej emerytury okaże się, że jest niższa od kwoty najniższej emerytury – nie zostanie z urzędu podwyższona do tej kwoty - tak jak to jest w przypadku innych świadczeń.
Wobec powyższego mężczyzna ur. w 1948 r., o którym mowa w pytaniu będzie mógł ubiegać się o polską emeryturę, jeżeli dopracuje brakujący okres do pełnych 20 lat lub też 25 lat oraz nie wcześniej niż po ukończeniu wieku 65 lat. Praca, którą wykonywał w RPA nie może być uwzględniona na prawo do polskiej emerytury.
Natomiast praca w szczególnych warunkach wprawdzie uprawnia mężczyznę do przejścia na wcześniejsza emeryturę w wieku 60 lat – jednakże powinien on posiadać co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Podstawa prawna: art. 8 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Dokumenty potwierdzające pracę za granicą
Od 16.03.82 do 29.04.84 pracowałem legalnie we Francji. Z zachowanych dokumentów posiadam tylko miesięczne "bulletin de paye" czyli poświadczenie wypłaty na których są potrącenia typu ubezpieczenia: społeczne chorobowe, społeczne starcze, dla bezrobotnych i na rentę dodatkową oraz tzw. siret pracodawcy. Oczywiście są pieczątki, podpisy itp. wszystkie oryginalne. Czy te dokumenty są wystarczające dla ZUS-u przy staraniu się o emeryturę?
Zgodnie z postanowieniami rozporządzeń wspólnotowych w zakresie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób pracujących na własny rachunek oraz do członków ich rodzin- przemieszczających się w granicach Unii Europejskiej ( Rozporządzenie (EWG) Rady Nr 1408/71 z dnia 14.06.1971 r. oraz Rozporządzenie (EWG) Rady Nr 574/72 z dnia 21.03.1972 r.) przy ustalaniu uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych i obliczaniu ich wysokości, uwzględnia się okresy ubezpieczenia przebyte przez wnioskodawcę w różnych państwach członkowskich.
Jeśli zatem osoba ubiegająca się o przyznanie polskiej emerytury ma okresy składkowe i nieskładkowe zbyt krótkie do nabycia uprawnień do tego świadczenia wówczas do polskich okresów ubezpieczenia dolicza się okresy ubezpieczenia przebyte we wszystkich innych państwach członkowskich, a zatem również okresy zatrudnienia przebyte tak jak w Pana przypadku we Francji.
W takim przypadku do wniosku o emeryturę powinien pan dołączyć wszelkie posiadane dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia przebyte we Francji. Jak również do wniosku o emeryturę powinien pan dołączyć formularz unijny E 207 PL– „Informacje dotyczące przebiegu ubezpieczenia osoby ubezpieczonej”. W formularzu tym należy podać szczegółową informację o okresie ubezpieczenia we Francji. Formularz ten jest dostępny w każdej jednostce ZUS.
Niezależnie od powyższego Pana okres ubezpieczenia we Francji może być uwzględniony wyłącznie na podstawie dokonanego przez francuską instytucję ubezpieczeniową potwierdzenia tego okresu na formularzu unijnym E 205. Takiego potwierdzenia francuska instytucja ubezpieczeniowa dokona na wniosek polskiego organu rentowego. W pana przypadku - ze względu na okresy ubezpieczenia we Francji - jednostką właściwą do rozpatrzenia wniosku jest I Oddział ZUS w Warszawie – Centralne Biuro Obsługi Umów Międzynarodowych (00-949 Warszawa, ul. Kasprowicza 151).
Jednakże wniosek o emeryturę może pan złożyć do Oddziału ZUS właściwego ze względu na miejsce zamieszkania, który następnie przekaże go do w/wym. Biura I Oddziału ZUS w Warszawie.
Zobacz serwis: Emerytury zagraniczne