Zgodnie z treścią art. 103 i 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytur i rent ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Przepisu powyższego nie stosuje się do emerytów, którzy osiągnęli wiek emerytalny uprawniający do emerytury lub emerytury pomostowej. Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, może ulec zawieszeniu również na wniosek emeryta lub rencisty.
Ustawodawca przewiduje zatem możliwość zawieszenia świadczenia. Zawieszenie lub zmniejszenie wysokości świadczenia może być spowodowane osiągnięciem przez emeryta lub rencistę dodatkowego przychodu. Zawieszeniu lub zmniejszeniu mogą podlegać tylko niektóre, wskazane w ustawie, świadczenia. Należą do nich: emerytura przysługująca osobie, która nie ukończyła wieku 60 lat – kobieta i 65 lat – mężczyzna, renta z tytułu niezdolności do pracy, renta rodzinna, do której uprawniona jest jedna osoba, część renty rodzinnej, do której uprawniona jest osoba osiągająca przychód, renta inwalidy wojskowego, którego niezdolność do pracy nie pozostaje związku ze służbą wojskową, pobierającego świadczenie na podstawie ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin oraz renta rodzinna po tym inwalidzie, renta z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, zaistniałym przed 1 stycznia 2003 r. wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy albo chorobą zawodową.
Całkowicie wyeliminowano instytucję zawieszalności w sytuacji, gdy ubezpieczony osiąga powszechny wiek emerytalny. Świadczenia takie wypłacane są w pełnej wysokości. Ustawodawca dopuścił więc, nie stawiając żadnych przeszkód prawnych, do nieograniczonego (w pełnej wysokości) łączenia dwóch świadczeń: z pracy i z ubezpieczeń społecznych.
Pani Małgorzata, z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, przeszła na emeryturę. Nie jest jednak usatysfakcjonowana ani wysokością otrzymywanego świadczenia ani brakiem obowiązków zawodowych. Postanowiła więc skorzystać z okazji „dorobienia” i podjęła pracę na pół etatu w lokalnej cukierni. Nie stanowi to przeszkody dla pobierania należnego świadczenia emerytalnego.
Dodatkowy przychód emeryta musi być uzyskiwany z działalności podlegającej obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Za taką działalność uznaje się przede wszystkim pracę wykonywaną na podstawie umowy pracę. Ponadto jest to m.in.: praca nakładcza, praca wykonywaną na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej, umowy o dzieło, sprawowanie mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie oraz sprawowanie mandatu posła do Parlamentu Europejskiego, wybranego w Rzeczypospolitej Polskiej, prowadzenie pozarolniczej działalności oraz współpraca przy jej wykonywaniu, pobieranie stypendium sportowego.
Polecamy także: Waloryzacja emerytur w 2014 roku
Zawieszenie oznacza, że osoba o nabytym prawie do emerytury/ renty nie może realizować swoich uprawnień przez czas trwania przeszkody przewidzianej w ustawie, nie tracąc prawa do pobierania świadczeń za okresy po ustaniu przeszkody. Przeszkodę stanowi łączenie dochodów z pracy z długoterminowymi świadczeniami z ubezpieczenia społecznego. Dotyczy to osób, wobec których ustalono uprawnienia emerytalne i które rozpoczęły pobieranie świadczenia, równocześnie kontynuując zatrudnienie u dotychczasowego lub innego pracodawcy.
Zawieszenie na wniosek
Ustawa przewiduje także możliwość zawieszenia/ zmniejszenia świadczenia na wniosek zainteresowanego. Może to być zasadne w sytuacji, gdy istnieje ryzyko przekroczenia progu podatkowego lub też sam zainteresowany będzie chciał w przyszłości przeliczyć wysokość świadczenia z uwzględnieniem zarobków uzyskanych po pierwszym ustaleniu prawa do emerytury/ renty. Wówczas może zawiesić emeryturę i tym samym uniknąć przekroczenia progu podatkowego. Należy rozsądnie odnieść się do tej możliwości i dokonać wnikliwych obliczeń, by stwierdzić, które rozwiązanie okaże się bardziej korzystne. Rozliczenie należy przygotować i złożyć w ZUS do końca lutego.
Nowa ustawa
13 grudnia 2013 r. Sejm uchwalił ustawę o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. Jest ona efektem wyroku Trybunału Konstytucyjnego. W listopadzie 2012 r. TK uznał zawieszenie przyznanych już i wypłacanych emerytur za niezgodne z Konstytucją. Prawo do otrzymania zaległej wypłaty uzyskają osoby, które łącznie spełnią dwa warunki. Po pierwsze, nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. Po drugie kontynuowały zatrudnienie po 30 września 2011 r. bez wcześniejszego rozwiązania pracy z dotychczasowym pracodawcą. Za okres pozbawienia emerytury przysługuje również prawo do odsetek. Dotyczy to także wcześniejszych emerytur. W tym przypadku należy złożyć do ZUS zaświadczenie o wysokości przychodów w okresie wskazanym w ustawie. Na jego podstawie Zakład ustali wysokość zawieszonego świadczenia. Ustalona kwota będzie podlegała corocznej waloryzacji. Jeśli przychody ubiegającego się o wypłatę zawieszonej emerytury przekroczyły w tym okresie 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to zainteresowany i tak nic nie dostanie.
Polecamy serwis: Emerytury
Warunkiem niezbędnym dla otrzymania zawieszonego świadczenia jest złożenie do ZUS stosownego wniosku. Na dokonanie tej czynności ustawa zastrzega 60 – dniowy termin, liczony od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
Dotyczy prawie 40 tys. osób, głównie pracowników administracji publicznej i samorządowej, a także nauczycieli szkół powszechnych i akademickich.
Podstawa prawna:
- wyrok TK z dnia 13 listopada 2012 r. o sygn. akt K 2/12,
- ustawa z 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r.,
- ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118).