Jeżeli inflacja przekroczy 5%, to waloryzacja jaką otrzymają emeryci i renciści, nie będzie drugą waloryzacją w 2024 r. Będzie dodatkową waloryzacją. Czym to się różni? Waloryzacja trwale zmienia podstawę dla kolejnych waloryzacji - przechodzi na kolejny rok (tu z 2024 r. na 2025 r.). Dodatkowa waloryzacja nie ma tej cechy - dodatkowa waloryzacja nie przechodzi z 2024 r. na 2025 r.
Rząd wpisał do przepisów nie drugą waloryzację, a dodatkową waloryzację.
Przykład dla: 1) dodatkowej waloryzacji 100 zł od września 2024 r. i 2) rocznej za 2024 r. 150 zł w marcu 2025 r. (kwoty przykładowe)
Waloryzacja dodatkowa podnosi emeryturę we wrześniu 2024 r. o 100 zł. Podwyższa 100 zł emeryturę za okres wrzesień 2024 r. - luty 2025 r. W marcu 2025 r. jest całościowa waloryzacja za 2024 r. Wynosi (za cały 2024 r. 150 zł). I teraz uwaga! Odejmujemy od 150 zł kwotę 100 zł z września 2024 r. Do emerytury od marca 2025 r. dodajemy co miesiąc 50 zł.
Czym się różni dodatkowa waloryzacja od drugiej waloryzacji?
Dodatkowa waloryzacja, to to tylko przyspieszenie waloryzacji z marca 2025 r. i rozpoczęcie jej już we wrześniu 2024 r. Ale potem kwota waloryzacji dodana do emerytury we wrześniu 2024 r., pomniejszy kwotę waloryzacji z marca 2025 r.
Jest to logiczne, że skoro uwzględniono w waloryzacji emerytury inflację z I półrocza 2024 r., to trzeba to "odjąć" od waloryzacji w marcu 2025 r.
Ale emeryci i renciści zrozumieli coś innego z obietnic wyborczych - liczyli na to, że jeżeli we wrześniu 2024 r. do ich emerytur zostanie dodane 5% (emerytura z 2000 zł zwiększyła się np. o 100 zł do 2100 zł), to w marcu 2025 r kolejna waloryzacja będzie dodawała np. 3% do kwoty zwaloryzowanej 2100 zł. Tak nie będzie.
Emeryt zyska bo otrzyma wyższe emerytury za okres:
- wrzesień, październik, listopad, grudzień 2024 r. i
- styczeń 2025 r. oraz luty 2025 r.
Ale waloryzacja w marcu 2025 r. nie odbędzie się w ten sposób, że do zwaloryzowanej emerytury we wrześniu 2024 r. dodamy kolejny raz wskaźnik inflacji za 2024 r. Przy czym trzeba pamiętać, że we wrześniu 2024 r. prawdopodobieństwo waloryzacji jest niskie, gdyż inflacja spada. Za luty wyniesie prawdopodobnie około 2,3-2,4%. A dla dodatkowej waloryzacji w 2024 r. potrzebne jest 5%.
Mechanizm pomniejszania waloryzacji z marca 2025 r. o waloryzację z września 2024 r. wynika jednoznacznie z opisu projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Oddajemy głos ministrowi pracy i cytujemy poniżej fragmenty opisu tej nowelizacji:
"Ze względu na pomniejszenie podwyżki wynikającej z waloryzacji, która odbędzie się w marcu następnego roku, o podwyżkę wynikającą z dodatkowej waloryzacji (wrzesień danego roku) skutek tej waloryzacji nie będzie powodował skutków przenoszonych na koszt waloryzacji w marcu następnego roku."
Dodatkowa waloryzacja to okresowe podniesienie emerytury na okres 1 września 2024 r. - 29 lutego 2025 r.
A tu poniżej pełniejszy fragment opisu projektu nowelizacji, który oddaje cały mechanizm dodatkowych waloryzacji:
"Dodatkowa waloryzacja w roku nie jest więc dodatkową podwyżką świadczeń emerytalno-rentowych, tylko przyspieszoną wypłatą części ich podwyżki, która wynika ze wskaźnika waloryzacji z marca następnego roku, opartego na rocznym wskaźniku inflacji z roku poprzedniego ze względu na wyższą niż 5% inflację w I półroczu danego roku. Stąd też skutek finansowy dodatkowej waloryzacji będzie jedynie w okresie wrzesień danego roku – luty następnego roku (przez 6 miesięcy). Ze względu na pomniejszenie podwyżki wynikającej z waloryzacji, która odbędzie się w marcu następnego roku, o podwyżkę wynikającą z dodatkowej waloryzacji (wrzesień danego roku) skutek tej waloryzacji nie będzie powodował skutków przenoszonych na koszt waloryzacji w marcu następnego roku."
Jak to ma działać:
Przykład
Od 1 września 2024 r. emerytura 2000 zł została zwaloryzowana o 5%. Podwyżka wyniosła 100 zł. Jest to "dodatkowa waloryzacja" zapisana w projekcie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. W marcu 2025 r. okazało się, że waloryzacja emerytury za 2024 r. - uwzględniając inflację za cały 2024 r. - powinna wynieść 150 zł. Emeryt dostał 100 zł we wrześniu 2024 r. Więc w marcu 2025 r. otrzyma dodatkowe 50 zł. Całościowa waloryzacja za 2025 r. wyniesie 100 zł + 50 zł. Waloryzacja z września 2024 r. nie zwiększy podstawy do naliczania kolejnej podwyżki emerytury w marcu 2025 r.
WAŻNE! Przepisy przewidują mechanizm chroniący emeryta przed obniżką waloryzacji w marcu 2025 r., gdyby się okazało, że inflacja w II połowie 2024 r. spadła w stosunku do I półrocza 2024 r. (była ono podstawą waloryzacji od 1 września 2024 r.).
W opisie projektu nowelizacji czytamy:
"W przypadku gdyby wskaźnik rocznej waloryzacji okazał się niższy od wskaźnika dodatkowej waloryzacji - wskaźnik rocznej waloryzacji byłby podnoszony do wysokości wskaźnika dodatkowej waloryzacji. Działanie to utrzymałoby wysokość świadczeń co najmniej na tym samym poziomie, zgodnie z zasadą, że wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota świadczenia nie może ulec obniżeniu."
Jeszcze raz zastrzegam, że z uwagi na spadek inflacji i możliwość, że nie wyniesie ona za I półrocze 2024 r. 5% jest możliwe, że nie będzie dodatkowej waloryzacji w 2024 r. Dlatego przedstawiony w artykule problem może się okazać hipotetyczny.
Problem ten dotyczy jednak też kolejnych lat - 2025 r., 2026 r., 2027 r. itd.