Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego pracuje nad projektem zmian w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, dotyczących art. 58 i 107. Wskazane przepisy obowiązują od 13 czerwca 2009 roku. Wówczas wprowadzono konstrukcję porozumienia rozwodzących się rodziców o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Plan wychowawczy rozstających się rodziców
Zgodnie z art. 58 k.r.o. w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków. Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Paragraf 1a wskazuje natomiast, że sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili porozumienie, o którym mowa w § 1, i jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka.
Brak rodzicielskiego planu wychowawczego jako przesłanka ograniczenia władzy rodzicielskiej
Powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom wymaga więc spełnienia dwóch warunków, tj. zgodnego wniosku stron oraz pisemnego planu wykonywania władzy rodzicielskiej.
Porozumienie co do opieki nad dziećmi jest obligatoryjne jedynie w sytuacji, w której rodzice decydują się na wspólne wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jego brak prowadzi w konsekwencji do konieczności ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców. Wskazana konstrukcja przepisów oraz skutki, jakie wywołuje stoi w oczywistej sprzeczności z zasadą dominującą w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, tj. zasadą dobra dziecka. Powyższa redakcja przepisów jest poddawana krytyce także z uwagi na fakt, iż ograniczenie władzy rodzicielskiej wynika jedynie z niedopełnienia wymogów formalnych. Nie wynika bowiem z nieodpowiednich kwalifikacji rodzicielskich lub ich całkowitego braku.
Plan wychowawczy – jak napisać?
Rodzicielski plan wychowawczy to pisemny dokument, porozumienie pomiędzy rozwodzącymi się rodzicami dziecka. Swoją treścią obejmuje podstawowe kwestie dotyczące wychowywania dzieci, np.: kto, kiedy i jak będzie się nimi opiekował, na jakich zasadach i z jaką częstotliwością pociechy będą spotykać się z drugim rodzicem. Jest to więc spis i kalendarz obowiązków każdego z rodziców. Ustawodawca ani praktyka nie wskazuje sztywnego wzoru porozumienia wychowawczego. Poniżej podstawowe punkty, które należy uwzględnić sporządzając plan wychowawczy:
- miejsce pobytu dziecka,
- miejsce, czas i częstotliwość spotkań z drugim rodzicem,
- sposób kontaktów z innymi członkami rodziny (np. dziadkami ze strony drugiego rodzica),
- sposób spędzania wakacji, ferii, świąt, itp.,
- kontakty rodziców z placówkami edukacyjnymi (szkołami, instytucjami organizującymi zajęcia pozalekcyjne),
- udział rodziców w kosztach związanych m.in. z podręcznikami szkolnymi czy wyjazdami dziecka,
- metody i finansowanie leczenia w przypadku choroby,
- wysokość oraz przeznaczenie alimentów,
- sposób komunikacji pomiędzy samymi rodzicami.
Plan wychowawczy jest elementem występującym zarówno w sprawach rozwodowych jak i tych dotyczących separacji. Celem sporządzenia takiego planu jest osiągnięcie wspólnego stanowiska a tym samym uniknięcie nakazu sadu w tym zakresie.
Alimenty w trakcie postępowania sądowego
Gdzie odebrać akt urodzenia dziecka?
Plan wychowawczy a wyrok rozwodowy
Bierna postawa rodziców, (czyli brak porozumienia wychowawczego) wymaga podjęcia decyzji we wskazanym zakresie przez sam sąd. Warto jednak podkreślić, że nawet porozumienie małżonków o sposobie utrzymywania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie nie zwalnia sądu z obowiązku orzeczenia o tych kontaktach w wyroku rozwodowym. Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2012 r., (sygn. III CZP 72/11) sąd powinien przenieść treść porozumienia do sentencji wyroku. Takie stanowisko jest zgodne z zasadą integralności wyroku orzekającego rozwód. Na jej gruncie sąd ma obowiązek rozstrzygnięcia o wszystkich sprawach dotyczących rodziny, które są ściśle ze sobą powiązane. Ponadto porozumienie rodziców o sposobie wykonywania władzy nie może być traktowane jako ugoda. W praktyce oznacza to, że sam fakt zawarcia porozumienia nie może prowadzić do umorzenia postępowania. Nie stanowi też tytułu egzekucyjnego.
Brak planu wychowawczego nie ograniczy praw rodziców
Zgodnie z przygotowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości projektem zmian w prawie rodzinnym to dobro dziecka, a nie brak planu wychowawczego zadecyduje o ograniczeniu władzy rodzicielskiej. Niestety kształt nowego przepisu nie jest jeszcze ostatecznie sformułowany. Główne założenia są jednak takie, by brak planu wychowawczego nie stanowił już przesłanki ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców.
Polecamy serwis: Sprawy rodzinne
Podstawa prawna:
Uchwała 7 sędziów SN z dnia 5 czerwca 2012 r., (sygn. III CZP 72/11).
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59).