W wyroku rozwodowym sąd powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką stron matce, ograniczając władzę rodzicielską ojca do współdecydowania w wyborze szkoły, zawodu oraz sposobu leczenia. Czy na tej podstawie można twierdzić, że ojciec nadużywał władzy rodzicielskiej, zaniedbywał w sposób rażący jego obowiązki względem córki, czy też wykazywał brak zainteresowania córką, a więc wykonywał ją w sposób uzasadniający ograniczenie tej władzy rodzicielskiej również w sytuacji, gdyby jego małżeństwo z matką dziecka nie zostało rozwiązane przez rozwód?
W wyroku orzekającym rozwód sąd zawsze rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.
Jakie w aktualnym stanie prawnym są możliwości rozstrzygnięć sądu w zakresie władzy rodzicielskiej?
Sąd może powierzyć wykonywanie władzy jednemu z rodziców. W tym wypadku ogranicza jednocześnie władzę rodzicielską drugiego z rodziców do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka.
Sąd może również pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom. Wydanie tego orzeczenia jest możliwe wyłącznie na zgodny wniosek rodziców. Warunkiem uwzględnienia tego wniosku jest przedstawienie przez nich porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie (tzw. porozumienia rodzicielskiego). Ponadto sąd musi uzyskać uzasadnione przekonanie, że rodzice będą faktycznie współdziałać w sprawach dziecka, jak również ustalić, że takie rozwiązanie będzie zgodne z dobrem dziecka.
Możliwość pozostawienia władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym rodzicom wynika ze zmian wprowadzonych do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w roku 2008. Wcześniej w takiej sytuacji sąd mógł jedynie powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego rodzica do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Zdaniem Sądu Najwyższego obserwacja praktyki z ostatnich lat wykazuje na to, iż sądy nie zauważyły w sposób dostateczny zmian, jakie w zakresie rozstrzygania w wyroku rozwodowym o władzy rodzicielskiej wprowadziła zmiana przepisów w porównaniu ze stanem prawnym obowiązującym wcześniej.
Z czego to wynika?
Co prawda obecnie dopuszczalne jest pozostawienie pełni władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym małżonkom, jednakże takiego rozstrzygnięcia nie można traktować jako reguły. Wymaga ono ustalenia, że stosunek wzajemny małżonków oraz inne okoliczności, a przede wszystkim ich dotychczasowy stosunek do dzieci oraz wzajemne kontakty w tym zakresie, zapewniają szanse zgodnego wykonywania przez oboje rodziców władzy rodzicielskiej wspólnie, w sposób odpowiadający dobru dziecka i interesowi społecznemu. W efekcie pozostawienie pełni władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym małżonkom zdarza się zupełnie wyjątkowo. Zdaniem Sądu Najwyższego takie rozstrzygnięcie możliwe jest w zasadzie tylko wtedy, gdy strony po rozwodzie zamierzają nadal mieszkać razem i istnieje nadzieja, że będą harmonijnie współpracować przy wychowywaniu wspólnego dziecka.
Zobacz serwis: Rozwody
W praktyce sądowej z reguły powierza się wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dziećmi jednemu z rodziców, z ograniczeniem władzy rodzicielskiej drugiego z nich do określonych obowiązków i praw w stosunku do osoby dziecka. Wyraźnie preferowane są przy tym naturalne zdolności matki do wychowywania małoletniego dziecka.
Z tych względów ograniczenie w wyroku orzekającym rozwiązanie małżeństwa przez rozwód władzy rodzicielskiej ojca nad małoletnimi dziećmi w sytuacji powierzenia wykonywania tej władzy matce nie można uznać za przesądzające o tym, iż ojciec ten nadużywał władzy rodzicielskiej, w sposób rażący zaniedbywał swoje obowiązki względem dziecka, czy też nie interesował się dzieckiem.
Reasumując, na podstawie przedstawionej wyżej sentencji wyroku rozwodowego nie można więc twierdzić, że ojciec wykonywał władzę rodzicielską względem swojej małoletniej córki w sposób uzasadniający ograniczenie tej władzy rodzicielskiej w sytuacji, gdyby jego małżeństwo z matką dziecka nie zostało rozwiązane przez rozwód.
Zobacz serwis: Sprawy rodzinne