Sąd opiekuńczy powinien przede wszystkim działać profilaktycznie przez zapobieganie skutkom niewłaściwego lub nienależytego wykonywania władzy rodzicielskiej.
Nienależytym wykonywaniem władzy rodzicielskiej jest zarówno zawinione, jak i niezawinione niewłaściwe postępowanie rodziców. Nienależyte wykonywanie władzy rodzicielskiej to również decyzja rodziców, która jest wadliwa i stwarza zagrożenie dla dobra dziecka, np. rodzice odmawiają zgody na zabieg.
Zarządzenia sądu opiekuńczego
Wyróżnia się zarządzenia z pozostawieniem dziecka w środowisku rodzinnym oraz zarządzenia skutkujące umieszczeniem dziecka w pozarodzinnym środowisku.
Wymienione zarządzenia mają charakter przykładowy. Zarządzenia te są wymienione od najłagodniejszego do najbardziej drastycznego.
Sąd opiekuńczy może w szczególności zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania lub skierować rodziców do placówek albo specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń, np. poprzez składanie przez rodziców określonych sprawozdań, zasięganie informacji ze szkoły o postępach w nauce.
Sąd opiekuńczy może określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun, np. zmiana szkoły.
Zobacz również: Czy sąd może ingerować we władzę rodzicielską?
Ponadto, sąd może poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego. Kurator ma obowiązek wykonywać czynności zlecone przez sąd opiekuńczy i z dokonanych czynności składać sądowi sprawozdania.
Sąd opiekuńczy może ponadto zarządzić odseparowanie dziecka od rodziców i umieścić w środowisku pozarodzinnym poprzez skierowanie małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi, np. umieszczenie dziecka w internacie lub zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Ten ostatni środek będzie miał zastosowanie przy wszelkiego rodzaju przejawach wykolejenia rodziców, np. nałogowy alkoholizm.
W wypadku umieszczenia małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej, sąd opiekuńczy zawiadamia o wydaniu orzeczenia właściwą jednostkę organizacyjną pomocy społecznej, która udziela rodzinie dziecka odpowiedniej pomocy i składa sądowi opiekuńczemu sprawozdania dotyczące sytuacji rodziny i udzielanej pomocy, w terminach określonych przez sąd, a także współpracuje z kuratorem sądowym. Sąd opiekuńczy, ze względu na okoliczności uzasadniające umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej, może także ustanowić nadzór kuratora sądowego nad sposobem wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnim.
Zobacz również serwis: Władza rodzicielska