Przyczyny pozbawienia władzy rodzicielskiej
Art. 111 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje trzy rodzaje przyczyn pozbawienia władzy: a) trwałą przeszkodę w jej wykonywaniu; b) nadużywanie tej władzy; c) rażące zaniedbywanie obowiązków względem dziecka. Pierwsza przyczyna może być niezawiniona, dwie następne muszą zawierać w sobie element winy rodziców.
Trwała przeszkoda to przeszkoda, która według wszelkich przewidywań nie ustanie albo wprawdzie ustanie, ale nie można się spodziewać, by nastąpiło to przed uzyskaniem przez dziecko pełnoletniości.
Zaniedbywanie przez rodziców ich obowiązków względem dziecka uzasadnia pozbawienie władzy rodzicielskiej tylko wtedy, gdy ma charakter rażący. Za takie mogą być uznane zaniedbania poważne, np. pijaństwo, marnotrawstwo, prowadzenie rozwiązłego trybu życia, uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka.
Jeśli zachodzi którakolwiek z w/w przyczyn, należy złożyć wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej.
Postępowanie o pozbawienie władzy rodzicielskiej
Sprawy o pozbawienie władzy rodzicielskiej i o jej przywrócenie są rozpoznawane w postępowaniu nieprocesowym. Postępowanie może być wszczęte na wniosek każdego z rodziców lub z urzędu. Każdy komu znane jest zdarzenie uzasadniające wszczęcie postępowania z urzędu, obowiązany jest zawiadomić o nim sąd opiekuńczy (art. 572 § 1 kpc).
Dziecko nie jest uczestnikiem postępowania w rozumieniu art. 510 kpc, gdyż sprawa dotyczy wyłącznie sfery praw rodziców, a jej przedmiotem jest ocena ich postępowania z punktu widzenia prawidłowości wykonywania uprawnień i obowiązków rodzicielskich (patrz: uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 1973 r. III CZP 101/71 OSNCP 1973/7-8 poz. 118).
Zobacz również: Jak napisać wniosek o przywrócenie władzy rodzicielskiej?
Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej należy wnieść do sądu rejonowego, w którego okręgu dziecko ma miejsce zamieszkania, a w braku miejsca zamieszkania do sądu, w którego okręgu dziecko przebywa (art. 569 § 1 kpc).
Od wniosku pobiera się opłatę stałą w kwocie 40 zł (art. 23 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. 2005 r. Nr 167 poz. 1398). Jednakże zgodnie z art. 95 ust. 1 pkt 4 powołanej ustawy nie pobiera się opłat od wniosku stanowiącego podstawę wszczęcia przez sąd postępowania z urzędu.
Apelacja
Od postanowienia sądu rejonowego przysługuje apelacja do sądu okręgowego, którą należy wnieść w terminie dwutygodniowym od doręczenia skarżącemu postanowienia z uzasadnieniem. Jeżeli nie żądano uzasadnienia postanowienia w terminie tygodniowym od ogłoszenia postanowienia, termin do wniesienia apelacji rozpoczyna biec od dnia, w którym upłynął termin do żądania uzasadnienia (art. 369 w zw. z art. 13 § 2 kpc).
Od postanowienia sądu drugiej instancji skarga kasacyjna nie przysługuje (art. 519[1] § 2 kpc).
Zobacz również serwis: Władza rodzicielska