Ze względu na tak daleko idące skutki pozbawienia władzy rodzicielskiej sąd może je orzec tylko wtedy, gdy stosowane dotychczas łagodniejsze środki nie dały rezultatu, bądź gdy z uwagi na drastyczne okoliczności danego przypadku jest oczywiste, że stosowanie środków łagodniejszych byłoby niecelowe.
Art. 111 § 1 przewiduje trzy rodzaje przyczyn pozbawienia władzy:
- trwałą przeszkodę w jej wykonywaniu
- nadużywanie tej władzy
- rażące zaniedbywanie obowiązków względem dziecka.
Pierwsza przyczyna może być niezawiniona, dwie następne muszą zawierać w sobie element winy rodziców. Mimo to pozbawienie władzy, jak już powiedziano, nie ma charakteru kary wobec rodziców, sąd opiekuńczy zatem w orzeczeniu nie stwierdza, czy orzekł pozbawienie władzy z winy, czy bez winy rodziców.
Trwała przeszkoda to przeszkoda, która według wszelkich przewidywań nie ustanie albo wprawdzie ustanie, ale nie można się spodziewać, by nastąpiło to przed uzyskaniem przez dziecko pełnoletności.
Orzecznictwo sądów bardzo różnie podchodzi do sytuacji wyjazdu rodzica za granicę w celach zarobkowych. Długotrwały pobyt za granicą i zaniechanie wszelkich kontaktów z dzieckiem może stanowić w tym wypadku podstawę pozbawienia władzy rodzicielskiej.
Zaniedbywanie przez rodziców ich obowiązków względem dziecka uzasadnia pozbawienie władzy rodzicielskiej tylko wtedy, gdy ma charakter rażący.Za takie mogą być uznane zaniedbania poważne, np. pijaństwo, marnotrawstwo, prowadzenie rozwiązłego trybu życia, uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka.
Skutkiem pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej jest utrata praw wynikających z władzy rodzicielskiej. Dziecko w takiej sytuacji zachowuje prawo do alimentacji oraz prawo do dziedziczenia po rodzicach. Pozbawienie władzy rodzicielskiej nie wyklucza również co do zasady prawa do kontaktów rodzica z dzieckiem - chyba, że sąd pozbawił rodzica takiej możliwości w orzeczeniu o pozbawieniu władzy rodzicielskiej.
Ustanie przyczyny pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej uprawnia rodzica do wystąpienia z powództwem o przywrócenie władzy rodzicielskiej.
Orzeczenie sądu przywracające władzę rodzicielską opiera się na ustaleniach, że nie istnieją już w chwili obecnej żadne przeszkody w sprawowaniu władzy rodzicielskiej. Na przywrócenie władzy rodzicielskiej nie ma natomiast wpływu ani długość przerwy w sprawowaniu tej władzy ani też więź emocjonalna dziecka z rodzicem.
Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej podlega opłacie w kwocie 40 zł.
Źródło: www.forum.prawnikow.pl