Ustawa z dnia 10 maja 2013 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. poz. 747), zwana ustawą żłobkową, weszła w życie 13 lipca 2013 roku. Przewiduje szereg zmian w zasadach funkcjonowania placówek zajmujących się opieką nad najmłodszymi. Sejmowa komisja polityki społecznej i rodziny zaproponowała m.in. zmianę zasad przyznawania dotacji na utworzenie i prowadzenie żłobka oraz nowe formy zachęty do zatrudniania opiekunów dziennych.
Wskazana ustawa wyróżnia aż cztery formy sprawowania opieki nad dziećmi do lat trzech: żłobek, klub dziecięcy, opiekę opiekuna dziennego oraz opiekę niani. Żłobek to placówka zajmująca się dziećmi w wieku od 20 tygodnia życia do 3 lat. Dzieci mogą przebywać w nim 10 godzin dziennie. Istnieje możliwość, za dodatkową opłatą, przedłużenia tego czasu. Klub dziecięcy natomiast to miejsce, w jakim dzieci, które ukończyły pierwszy rok życia, mogą spędzić nie więcej niż 5 godzin dziennie. Może on być utworzony nawet w mieszkaniu, jeśli tylko choć jedno z pomieszczeń dostosowane zostanie do opieki dziennej i odpoczynku dzieci. Nie ma obowiązku zapewnienia wyżywienia.
Zobacz również: Jak założyć żłobek? - poradnik krok po kroku
Poprzedni stan prawny
W związku z prowadzeniem żłobka lub klubu dziecięcego z budżetu państwa może zostać przyznana dotacja celowa. Jej przeznaczeniem jest utworzenie i prowadzenie instytucji opieki. Dotychczas mogła trafić tylko do gminy, która prowadziła żłobek w formie gminnej jednostki budżetowej, tworzonej na mocy uchwały. Opiekun dzienny mógł więc zostać zatrudniony tylko przez gminę i tylko na podstawie umowy zlecenia. Wysokość udzielanej pomocy była ograniczona do 50% poniesionych kosztów. Warto podkreślić, że jeden opiekun może zajmować się maksymalnie ośmiorgiem dzieci, a gdy w grupie jest dziecko niepełnosprawne lub takie, które nie skończyło jeszcze roku, to może ona liczyć pięcioro dzieci.
Nowy stan prawny
Ustawa rozszerza katalog podmiotów uprawnionych do ubiegania się o otrzymanie dotacji celowej. Mogą ją otrzymać także osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Wzrosła również wysokość wypłacanego świadczenia. Pomoc wynosi obecnie do 80% kosztów. Tym samym zmniejszył się wkład własny (do 20% ogólnych kosztów realizacji zadania) wymagany od podmiotu, który ubiega się o środki finansowe z budżetu państwa. Organizacje pozarządowe oraz prywatne podmioty zostały uprawnione do zatrudniania opiekuna dziennego. Te grupy osób uzyskały możliwość ubiegania się o dotację celową finansowaną z budżetu gminy. Ustawa pozwala zatrudnić takiego opiekuna przez osobę, która prowadzi działalność rolniczą. Zrównuje to prawa rolników z prawami innych obywateli.
O datację celową może ubiegać się także osoba prywatna.
Ustawa ma na celu ułatwienie prowadzenia takich placówek także podmiotom prywatnym. Żłobki zostały pozbawione statusu zakładów opieki zdrowotnej, co wiąże się ze zwolnieniem ich od przestrzegania rygorystycznych wymogów dotyczących zajmowanych lokali oraz zatrudnianej kadry.
Prowadzenie instytucji opieki nad dziećmi do lat 3 nadal pozostaje jednak działalnością regulowaną. W związku z powyższym każdy żłobek ma być wpisany do rejestru prowadzonego przez gminę właściwą ze względu na jego miejsce prowadzenia. Wpisu dokonuje się na wniosek, do którego dołączyć należy niezbędne dokumenty. Wniosek podlega jednorazowej opłacie, określonej w uchwale rady gminy. Jej wysokość nie może jednak przekroczyć 50% minimalnej płacy.
Ustawa o zmianie ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz niektórych innych ustaw reguluje organizowanie obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej w placówce opieki nad dziećmi w wieku do lat trzech wspólnie ze szkołami i innymi placówkami oświatowymi. Celem takiej zmiany jest obniżenie kosztów funkcjonowania tych instytucji.
Polecamy serwis: Dziecko i prawo
Zgodnie z danymi ministerstwa pracy i polityki społecznej w okresie od wejścia zmian w życie (tj. od 13 lipca 2013) do listopada 2013 wzrosła liczba dostępnych miejsc w żłobkach. Potwierdzają to dane Głównego Urzędu Statystycznego uzyskane w badaniu „Żłobki i kluby dziecięce”. Według nich na koniec 2012 r. działało 1 150 takich placówek, tj. o 225 więcej (24,3%) niż w roku 2011. W 2010 r. liczba miejsc w żłobkach i oddziałach żłobkowych wynosiła ponad 31 tys., zaś w 2012 r. - 40 tys. i zatrudniały one 10 tys. niań.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 10 maja 2013 r. o zmianie ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 747).