Warunkiem opłacania przez państwo składek na ubezpieczenie niani jest wcześniejsze zawarcie z nią tzw. umowy uaktywniającej.
Regulacje, jakim podlega umowa zawiera ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. I tak rodzic pragnący zatrudnić nianię na nowych zasadach powinien zawrzeć umowę w formie pisemnej.
Stronami umowy uaktywniającej są rodzice lub rodzic samotnie wychowujący dziecko oraz niania.
Niania sprawuje opiekę nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia.
Umowa uaktywniająca powinna w szczególności określać:
1) strony umowy;
2) cel i przedmiot umowy;
3) czas i miejsce sprawowania opieki;
4) liczbę dzieci powierzonych opiece;
5) obowiązki niani;
6) wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty;
7) czas, na jaki umowa została zawarta;
8) warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.
Zobacz również: Umowa uaktywniająca dla niani
Kiedy składki opłaca ZUS, a kiedy rodzice?
Odpowiedź na to pytanie zależy od zarobków niani. Jeżeli jej pensja jest nie przekracza minimalnego wynagrodzenia za nianię składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne opłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Rodzic opłaca składki od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą minimalnego wynagrodzenia.
Pamiętajmy, iż ZUS opłaci składki za nianię, gdy spełnione zostaną łącznie następujące warunki:
1) niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego;
2) rodzice albo rodzic samotnie wychowujący dziecko są zatrudnieni, świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych lub prowadzą pozarolniczą działalność;
3) dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym oraz nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.
Jeżeli pensja niani przekroczy wysokość minimalnego wynagrodzenia, składki za nianię zapłacą rodzice.
Wysokość minimalnego wynagrodzenia obecnie wynosi 1386 zł.
Warto pamiętać, iż rodzice opłacają składki jedynie od nadwyżki kwoty minimalnego wynagrodzenia. Na przykład, jeżeli wynagrodzenie wynosi 2200 zł, to ZUS opłaci składki od kwoty 1386 zł, zaś rodzice od kwoty 814 zł.
Rodzice mogą zgłosić również nianię do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W takim przypadku składkę na ubezpieczenie sfinansuje niania, rodzic zaś będzie płatnikiem tej składki.
Kiedy ZUS nie opłaci składek?
Ma to miejsce w dwóch przypadkach:
- gdy rodzic dziecka korzysta z ulgi na podstawie umowy aktywizacyjnej,
- gdy umowa uaktywniająca została zawarta między nianią a osobami pełniącymi funkcję rodziny zastępczej zawodowej.
Zobacz również serwis: ZUS
Zgłoszenie niani do ubezpieczenia
Po zawarciu umowy uaktywniającej rodzic:
- zgłasza siebie jako płatnika składek na formularzu ZUS ZFA
oraz
- zgłasza nianię jako ubezpieczoną na formularzu ZUS ZUA (jeżeli niania będzie podlegała ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu) lub na formularzu ZUS ZZA (jeżeli niania będzie podlegała jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu; ma to miejsce w sytuacji, gdy niania podlega już ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu).
Dokumenty, jakie rodzic powinien złożyć w ZUS
- ZUS DRA (deklaracja rozliczeniowa);
- ZUS RCA (imienny raport miesięczny składkowy)
Dokumenty te rodzic składa tylko raz, jeżeli wynagrodzenie niani nie przekroczy kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. W przeciwnym razie dokumenty rozliczeniowe należy przedkładać co miesiąc.
- ZUS RSA (imienny raport miesięczny świadczeniowy)
Złożenie tego dokumentu jest konieczne, gdy niania za dany miesiąc pobierała zasiłek chorobowy. W tym przypadku wymagane jest również ponowne przedłożenie dokumentów rozliczeniowych.
O pomoc wypełnianiu formularzy możemy poprosić pracowników ZUS. Dla rodziców i niań został uruchomiony również specjalny numer telefonu 801 400 400.
Zobacz również: Niania jako indywidualna forma opieki nad dzieckiem
Podstawa prawna:
Ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3.