Regulację kodeksową precyzuje i uszczegóławia rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24.8.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudnienia przy niektórych z tych prac (Dz. U. Nr 200, poz. 2047 ze zm.).
Wykaz prac wzbronionych młodocianym podzielony jest na szereg szczegółowych bloków, uwzględniając przy tym: płeć pracowników młodocianych oraz ich wiek (to jest do ukończenia 16. lub 17. roku życia oraz w przedziale od 16 lub 17 lat, do 18 lat). Przy uwzględnieniu tych różnic wśród wykazu prac wzbronionych młodocianym można wyróżnić takie poszczególne rodzaje prac jak prace:
- związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym,
- wymagające stale wymuszonej i niewygodnej pozycji,
- zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychofizycznemu,
- w narażeniu na działanie czynników chemicznych,
- w narażeniu na szkodliwe działanie pyłów,
- w narażeniu na działanie czynników fizycznych,
- w narażeniu na szkodliwe działanie czynników biologicznych oraz
- stwarzające zagrożenie wypadkowe.
Wyłączenie w przypadku przygotowania zawodowego
Przy niektórych rodzajach prac wzbronionych młodocianym zezwala się by pracownik młodociany w wieku powyżej 16 lat wykonywał je jeżeli jest to niezbędne do odbycia przygotowania zawodowego.
Jednakże takie zatrudnienie młodocianego nie może mieć charakteru pracy stałej, lecz ma ograniczać się do zaznajamiania młodocianych z czynnościami podstawowymi, niezbędnymi do odbycia przygotowania zawodowego.
Pracodawca zatrudniający pracowników młodocianych przy tych pracach ma obowiązek podjąć działania niezbędne do zapewnienia im szczególnej ochrony zdrowia podczas pracy, biorąc w szczególności pod uwagę ryzyko wynikające z ich braku doświadczenia, braku świadomości istniejących lub potencjalnych zagrożeń oraz niepełnej dojrzałości fizycznej i psychicznej, w tym:
- zapewnia wykonywanie pracy i zajęć przez młodocianych na stanowiskach pracy i w warunkach niestwarzających zagrożeń dla ich bezpieczeństwa i zdrowia;
- zapewnia nadzór nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu lub innych osób uprawnionych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu nad wykonywaniem pracy przez młodocianych;
- informuje młodocianych o możliwych zagrożeniach i o wszelkich podjętych działaniach dotyczących ich zdrowia;
- organizuje przerwy w pracy młodocianych dla ich odpoczynku w pomieszczeniach odizolowanych od czynników szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych.
Dopuszczenie młodocianych do prac może nastąpić na podstawie oceny ryzyka związanego z wykonywaną pracą, dokonanej przed rozpoczęciem pracy przez młodocianych lub w razie istotnej zmiany warunków wykonywania pracy. Podczas oceny ryzyka uwzględnia się w szczególności:
- ocenę wyposażenia oraz organizacji miejsc pracy i stanowisk pracy młodocianych;
- organizację procesów pracy oraz ich powiązanie;
- charakter, stopień i okres narażenia na czynniki fizyczne, biologiczne i chemiczne;
- formę, zakres i sposób korzystania z wyposażenia miejsc pracy, w tym z maszyn, narzędzi i sprzętu;
- zakres i poziom szkolenia oraz instrukcji udzielanych młodocianym.
Zobacz również serwis: Praca małoletnich
Wykaz prac zakazanych
W celu umożliwienia zapewnienia szczególnej ochrony zdrowia młodocianym pracodawca, na podstawie wykazów prac wzbronionych sporządza wykazy prac wykonywanych w jego zakładzie pracy:
1) wzbronionych młodocianym;
2) wzbronionych młodocianym, przy których zezwala się na zatrudnianie młodocianych w celu odbycia przygotowania zawodowego.
Wykaz prac wzbronionych młodocianym i stanowisk pracy, na których są wykonywane te prace, pracodawca musi zamieścić w widocznym miejscu, w każdej komórce organizacyjnej, w której są zatrudniani młodociani. W ustalaniu tych wykazów uczestniczy lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad młodocianymi. Pracodawca powinien nie tylko informowania młodocianych o przysługujących im uprawnieniach w omawianym tu zakresie, ale ponadto powinien tak zorganizować ich zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego, aby jego proces przebiegał pod nadzorem nauczycieli zawodu, instruktorów nauki zawodu i innych osób w tym przedmiocie uprawnionych.
Szczególnie pracownicy młodociani powinni:
- być objęci szczególną profilaktyczną opieką lekarską,
- korzystać z przysługujących im przerw w pracy
- mieć odzież i sprzęt ochronny.
Zobacz również: Praca wakacyjna: gdzie może pracować dziecko?