Projekt nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ma na celu m.in. wzmocnienie wartości orzeczeń sądów rodzinnych w kwestii kontaktów z dzieckiem. Proponowane rozwiązania dotyczą zarówno prawa cywilnego, jak i karnego. W Kodeksie karnym ma bowiem pojawić się nowy typ przestępstwa. Nowe przepisy są na etapie opiniowania, mają wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej z powodu utrudniania kontaktów
Zgodnie z projektem, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia, jeżeli dobro dziecka będzie zagrożone, w tym na skutek niewykonywania orzeczenia sądu albo ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem lub postanowienia o przymusowym odebraniu dziecka.
Nowe przepisy wprost zatem określają, iż utrudnianie orzeczonych kontaktów będzie traktowane jako zagrożenie dobra dziecka.
Obecnie pojęcie „zagrożenia dobra dziecka” jest klauzulą generalną, niedookreśloną. W sytuacji zagrożenia dobra dziecka sąd wydaje odpowiednie zarządzenia, które de facto ograniczają władzę rodzicielską. W szczególności sąd może:
1) zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny, realizowania innych form pracy z rodziną, skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej lub skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń;
2) określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun;
3) poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego;
4) skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi;
5) zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej albo powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej albo zarządzić umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej.
Sąd opiekuńczy może także powierzyć zarząd majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi.
Warto pamiętać, iż tego rodzaju zarządzenia nie prowadzą do pozbawienia rodzica władzy rodzicielskiej, a do jej ograniczenia.
Utrudnianie kontaktów z dzieckiem jako przestępstwo
Utrudnianie kontaktów, a także uchylanie się od orzeczenia sądu nakazującego odebranie dziecka ma być zagrożone karą grzywny lub ograniczenia wolności.
Nowy typ przestępstwa dotyczyłby sytuacji, gdy po uprzednim prawomocnym nakazaniu zapłaty sumy pieniężnej na rzecz pokrzywdzonego osoba zobowiązana do wykonywania orzeczenia sądu albo ugody zawartej przed sądem lub mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem uchyla się od wykonywania takiego orzeczenia bądź ugody.
Karze ma podlegać również uchylanie się od wykonywania orzeczenia sądu nakazującego odebranie kuratorowi sądowemu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką.
Ściganie tych czynów będzie odbywało się na wniosek pokrzywdzonego.
Kontakty z dzieckiem – prawo i obowiązek
Obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem został określony w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Rodzice mają prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem niezależnie od władzy rodzicielskiej.
Zobacz również: Pozbawienie władzy rodzicielskiej a kontakty z dzieckiem
Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.
Podstawa prawna:
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw – etap legislacyjny: opiniowanie
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (j.t. Dz. U. z 2017 r., poz. 682)
Polecamy serwis: Kontakty z dzieckiem