Obligatoryjna opłata za drugi kierunek
Nowelizacja z października 2011 roku ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. 2005 nr 164 poz. 1365) wprowadziła obligatoryjne opłaty dla studentów za drugi i każdy kolejny rozpoczynany kierunek studiów. Zgodnie z art. 29 powyższej regulacji każdy ma prawo rozpocząć naukę na drugim kierunku studiów. Wyniki studentów są jednak oceniane na bieżąco po każdym roku studiów. To one stanowią czynnik decydujący o tym, czy dany student będzie zwolniony z tzw. czesnego. Zgodnie z regulacjami ustawy zwolnieniu w ramach stypendium rektora podlega jedynie 10% uczniów danego roku. Pozostali zobligowani są do uiszczania opłat zarówno za ukończony pierwszy rok studiów jak i za kontynuowanie nauki. Nowelizacja uzależnia więc zwolnienie od opłaty od zdarzeń przyszłych i niepewnych, na które student nie zawsze ma wystarczający wpływ.
Wysokość opłaty za drugi kierunek
Ustawa nie wskazuje wysokości pobieranych opłat. Deleguje to uprawnienie na rektora danej uczelni (art. 99 ust. 2 ustawy), który informację o wysokości opłat powinien umieścić na stronie internetowej uczelni. Wysokość opłat nie może przekraczać kosztów ponoszonych w zakresie niezbędnym do uruchomienia i prowadzenia w danej uczelni takich studiów, z uwzględnieniem kosztów przygotowania i wdrażania strategii rozwoju uczelni, w szczególności rozwoju kadr naukowych i infrastruktury dydaktyczno-naukowej, w tym amortyzacji i remontów.
Zobacz również: Umowa zlecenia ze studentem
Niekonstytucyjność opłaty za drugi kierunek
Z wnioskiem do TK wystąpiła grupa posłów Prawa i Sprawiedliwości, którzy regulacjom wprowadzającym obligatoryjne opłaty za drugi kierunek studiów zarzucają sprzeczność ze standardem konstytucyjnym, tj. z zasadą sprawiedliwości społecznej. Posłowie podkreślają, że zgodnie z art. 70 Konstytucji RP nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Art. 70 zapewnia bowiem prawo do nauki. Konstytucja umożliwia pobieranie opłat za świadczenie tylko niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe. Możliwe jest więc odpłatne świadczenie usług takich jak: kształcenie studentów na studiach niestacjonarnych, powtarzanie określonych zajęć, studia w języku obcym, czy studia podyplomowe. Studia na drugim kierunku nie mogą być definiowane jako dodatkowa usługa edukacyjna. Stanowią one podstawową działalność szkoły wyższej, a co za tym idzie, powinny być dostępne bezpłatnie.
Wprowadzenie obligatoryjnej opłaty za drugi kierunek studiów uderza w konstytucyjną gwarancję prawa do nauki.
Obligatoryjna opłata za drugi kierunek - zmiany
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego a także sejmowa podkomisja ds. nauki i szkolnictwa wyższego pracują nad nowymi rozwiązaniami w tym zakresie. Nowy mechanizm ma umożliwiać bezpłatne podjęcie nauki na drugim kierunku osobom, które znajdą się w grupie 20 proc. najlepszych kandydatów przyjętych na dany kierunek studiów. Decydujące znaczenie ma więc mieć wynik osiągnięty w rekrutacji na studia. Zatem już w momencie przystępowania do drugiego kierunku student będzie dysponował wiedzą, czy przysługuje mu zwolnienie z opłaty.
Przeciwni pobieraniu opłat za drugi kierunek studiów są także polscy naukowcy - rady naukowe 41 wydziałów humanistycznych i społecznych polskich uniwersytetów – którzy zwrócili się do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego.
Regulacje uznane przez TK za niezgodne z Konstytucją przestaną obowiązywać 30 września 2015 roku, tj od roku akademickiego 2015/2016.
Polecamy serwis: Edukacja
Podstawa prawna:
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 czerwca 2014 roku o sygnaturze K 35/11.
Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. 2005 nr 164 poz. 1365).