„Dostrzegając wagę problemu zróżnicowania ponoszonych przez rodziców kosztów gorącego posiłku dla uczniów w szkołach, Ministerstwo Edukacji i Nauki rozważa możliwość zmiany przepisów prawa oświatowego w tym zakresie” – poinformował resort w odpowiedzi udzielonej Rzecznikowi Praw Obywatelskich.
Wysokie opłaty za posiłki w szkołach i przedszkolach
RPO poprosił Ministra Edukacji i Nauki o zmiany w Prawie oświatowym. Zgodnie z przepisami tej ustawy gminy mają obowiązek zapewnić uczniom jeden gorący posiłek w ciągu dnia, a także stworzyć dzieciom możliwość jego spożycia.
Do Biura RPO wpływały skargi rodziców na wysokie koszty posiłków w przedszkolach i szkołach. Jak podkreśla rzecznik, bywa, iż opłaty za obiady w poszczególnych placówkach również znacznie się różnią. Jest to uzależnione m.in. od tego czy posiłki przygotowywane są we własnej kuchni czy też dostarczane przez podmiot zewnętrzny.
„Kiedy placówka korzysta z usługi cateringu, to rodzice i opiekunowie ponoszą dużą część kosztów związanych z przygotowaniem i dowozem jedzenia. Tymczasem sądy administracyjne orzekły, że rodzice powinni płacić jedynie za produkty wykorzystywane do przygotowania posiłków. Pozostałe wydatki powinny obciążać organ prowadzący placówkę” – podkreśla Marcin Wiącek.
RPO zwraca uwagę na niejednoznaczne przepisy dotyczące przerzucania kosztów obiadów przez gminy na rodziców.
„Brakuje przepisów, które jasno wskazywałyby, że ze środków pobieranych od rodziców mogą być finansowane wyłącznie koszty artykułów żywnościowych użytych do przygotowania posiłków” – podkreśla rzecznik.
Odpowiedź Ministerstwa Edukacji i Nauki
„Odnosząc się do kwestii zróżnicowania kosztów gorącego posiłku w stołówkach i innych formach zapewniania posiłku (ajent, catering), uprzejmie wyjaśniam, że Naczelny Sąd Administracyjny, w tezie zawartej w wyroku z 26.10.2009 r. (I OSK 567/09), uznał za niewłaściwą sytuację różnicowania kosztów posiłku ze względu na sposób organizacji wyżywienia (stołówka szkolna lub dowożenie wynikające z braku kuchni w szkole)” – odpowiedziała RPO Marzena Machałek, sekretarz stanu w MEiN.
Jak czytamy w odpowiedzi, w świetle konstytucyjnych regulacji dotyczących jednostek samorządu terytorialnego, stanowisko NSA może być jednak kwestionowane. „W pełni uzasadnione byłoby tylko w sytuacji, gdyby ustawa nakładała obowiązek zorganizowania w szkole stołówki. Nie można bowiem zapominać, że zmiana w zakresie zadań gminy wymaga odpowiednich zmian w podziale dochodów publicznych, zgodnie z art. 167 Konstytucji RP . Zadań tych nie można wywodzić w drodze interpretacji. Oszacowano, że wprowadzenie w przepisach prawa oświatowego regulacji, nakładającej na wszystkie organy prowadzące publiczne szkoły podstawowe obowiązek zapewniania odpłatnego gorącego posiłku w szkolnej stołówce (o której mowa w art. 106 ust. 4 ustawy ), wygeneruje po stronie tych organów w kraju łączne koszty w wysokości co najmniej 235 mln zł rocznie” – pisze Machałek.
„Dostrzegając wagę problemu i występującą sytuację zróżnicowania ponoszonych przez rodziców kosztów gorącego posiłku dla uczniów w szkołach, Ministerstwo Edukacji i Nauki rozważa możliwość zmiany przepisów prawa oświatowego w tym zakresie” – napisano w odpowiedzi z 3 lipca 2023 r.
Ministerstwo poinformowało też o przegotowanych we współpracy z Ministerstwem Rodziny i Polityki Społecznej projektach aktów prawnych związanych z kolejną edycją rządowego programu „Posiłek w szkole i w domu” na lata 2024-2028.
Polecamy: „Pomoc społeczna. Komentarz do ustawy”