- Osiągnięcie pełnoletności w świetle prawa
- Jak przejawia się w praktyce łamanie przez szkołę praw pełnoletniego ucznia?
- Co w tym zakresie stanowią przepisy prawa?
- Co należy zrobić, gdy szkoła łamie prawa pełnoletniego ucznia?
- Podsumowanie
Osiągnięcie pełnoletności w świetle prawa
Zgodnie z art. 11 Kodeksu cywilnego pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności. Z kolei art. 10 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że pełnoletnim jest ten, kto ukończył lat osiemnaście. Z chwilą osiągnięcia pełnoletności nabywa się więc zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej, którą dotąd kształtowali przedstawiciele ustawowi.
Uzyskanie pełnoletności zwykle ma miejsce jeszcze w czasie nauki w szkole ponadpodstawowej. Z dnia na dzień małoletni uczeń staje się pełnoletnim uczniem i nabywa prawa przysługujące każdemu dorosłemu człowiekowi. Często jednak pełnoletnim jest poza szkołą, zaś w szkole traktowany jest w sposób dotychczasowy. To ewidentne łamanie prawa przez szkołę, wymagające reakcji.
Jak przejawia się w praktyce łamanie przez szkołę praw pełnoletniego ucznia?
Szkoły przykładowo często żądają, aby to rodzic pełnoletniego ucznia nadal usprawiedliwiał jego nieobecności w szkole oraz podpisał zwolnienie z lekcji. W dalszym ciągu to rodzicowi szkoła przedkłada do podpisania zgodę na udział dorosłego ucznia w szkolnej wycieczce czy szkolnym konkursie. Pełnoletni uczeń nie może opuścić budynku szkoły w trakcie przerwy.
Co w tym zakresie stanowią przepisy prawa?
Pełnoletni uczeń ma prawo samodzielnie decydować o sobie i szkoła nie może mu tego prawa ograniczać. Wszelkie wymagane przez szkołę oświadczenia, zgody, zwolnienia, usprawiedliwienia itp. podpisane przez rodzica pełnoletniego ucznia nie mają mocy prawnej, jeśli uczeń nie upoważni rodzica do podpisywania takich pism.
Statuty szkół, zakazujące dorosłemu uczniowi korzystania z przysługujących mu praw związanych z osiągnięciem pełnoletności są niezgodne z prawem. Statut szkoły jest bowiem aktem prawa wewnętrznego, a więc niższy rangą niż ustawa – Kodeks cywilny i wszelkie jego postanowienia niezgodne z ustawą nie mają mocy prawnej. Zakazywanie pełnoletnim uczniom opuszczania terenu szkoły w trakcie przerwy narusza z kolei gwarantowaną w Konstytucji RP wolność osoby dorosłej.
Co należy zrobić, gdy szkoła łamie prawa pełnoletniego ucznia?
W przypadku łamania przez szkołę praw dorosłego ucznia konieczne jest zawiadomienie kuratorium oświaty. Jeśli takie zakazy szkoła zawarła w statucie, to także należy powiadomić o tym kuratorium, gdyż takie zapisy są sprzeczne z obowiązującym prawem powszechnym. Krokiem ostatecznym, ale niekiedy nieuniknionym, może być złożenie przez ucznia pozwu o ochronę dóbr osobistych do właściwego miejscowo Sądu Okręgowego.
Podsumowanie
Szkoła nie może ignorować faktu osiągnięcia pełnoletności przez ucznia oraz nabycia przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych. Żądanie przez szkołę, aby to rodzic w dalszym ciągu podpisywał usprawiedliwienia nieobecności, zwolnienia z lekcji, oraz wyrażał zgodę na udział dorosłego dziecka w wycieczkach szkolnych jest sprzeczny z prawem. Przypadki takiego łamania prawa przez szkołę warto zgłaszać od razu w kuratorium oświaty. W żadnym razie rodzic pełnoletniego ucznia nie powinien dla tzw. „świętego spokoju” ulegać szkole i podpisywać takich usprawiedliwień czy zgód, gdyż nie mają żadnej mocy prawnej, a wyłącznie pozwalają szkole w dalszym ciągu stosować ten sprzeczny z prawem proceder.
Podstawa prawna:
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, ze zm.)
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082, ze zm.)