Od 1 października br. wydziały uczelni z najgorszą oceną działalności badawczej nie mogą nadawać habilitacji. A władze uczelni będą zobligowane, by studentkom w ciąży zapewnić indywidualny tok studiów. O zmianach, jakie pojawią się w tym roku akademickim na uczelniach, mówi PAP wiceminister nauki Piotr Müller.
1 sierpnia br. prezydent Andrzej Duda podpisał Ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Konstytucja dla Nauki, Ustawa 2.), która zakłada poważne zmiany w sposobie funkcjonowania uczelni. Choć formalnie ustawa zacznie obowiązywać 1 października, to proces wchodzenia w życie poszczególnych przepisów rozłożony jest na kilka lat.
Wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego Piotr Müller pytany w rozmowie z PAP, jak zmieni się praca na uczelniach w najbliższym roku akademickim, odpowiedział: "Środowisko akademickie będzie skupiać się na debacie, jak w najbliższym czasie zmieniać swoje uczelnie". Uczelnie mają rok, by wypracować nowe statuty i nową strukturę uczelni, która lepiej będzie odpowiadać wymogom nowej ustawy. "A to będzie budziło emocje, bo uczelnie zyskają większe możliwości decydowania o swojej strukturze" - dodał.
Zwrócił uwagę, że już w najbliższym roku akademickim w pracy naukowców pracujących w uczelniach większy nacisk będzie kładziony na jakość publikowanych prac, zamiast na ilość publikowanych artykułów. "Nie będzie się opłacało publikować wielu słabych artykułów naukowych. Znacznie korzystniej będzie publikować mało artykułów, ale dobrych, które wnoszą do nauki nową wartość. Nauczyciele akademiccy to odczują" - powiedział.
PAŹDZIERNIK 2018
Od 1 października br. władze uczelni będą ustawowo zobligowane do tego, aby zapewnić studentce w ciąży możliwość odbywania studiów w ramach indywidualnego toku. A przez pierwszy rok od przyjścia na świat dziecka zarówno ojciec, jak i matka - jeśli są studentami - będą mogli skorzystać z urlopu dziekańskiego czy rektorskiego. Do tej pory zależało to od decyzji uznaniowej dziekana. "Od 1 października uczelnia ma obowiązek taki urlop przyznać" - informuje Piotr Müller.
1 października wchodzi też w życie obowiązek posiadania przez wszystkie uczelnie publiczne i niepubliczne elektronicznej skrzynki podawczej (ePUAP). Za pośrednictwem takiej skrzynki z uczelnią będą mogły się kontaktować urzędy, studenci czy inni interesariusze. "Wysłanie pisma na taką skrzynkę będzie traktowane (po wygenerowaniu elektronicznego potwierdzenia doręczenia) automatycznie tak samo jak dostarczenie dokumentu w drodze papierowej" - komentuje Piotr Müller.
Wraz z początkiem najbliższego roku akademickiego uprawnienia do prowadzenia studiów i nadawania stopni naukowych formalnie będą przypisane do uczelni jako całości, a nie do wydziałów. "Wprawdzie przez najbliższy rok te uprawnienia będą jeszcze realizować wydziały, ale gospodarzem uprawnień będzie uczelnia jako całość" - powiedział Piotr Müller. I skomentował: "Uczelnie mają świadomość, że wszystkie działania na rzecz podnoszenia jakości powinny koordynować w całej uczelni".
1 października wygasną uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego na wydziałach, które dostały ocenę parametryczną C. To najgorsza w 4-stopniowej skali ocena działalności badawczej. "Już wysłałem do dziekanów wydziałów i do rektorów listy z informacją, że utracą uprawnienia. Osoby, które rozpoczęły postępowanie habilitacyjne, będą musiały je kontynuować w innym podmiocie habilitującym wyznaczonym przez Centralną Komisję ds. Stopni i Tytułów" - powiedział Piotr Müller. Jak mówi, takie uprawnienia straci 12 wydziałów w Polsce.
Od października uczelnie zyskują też prawo, by tworzyć federacje. "To będzie coś nowego w systemie. Wiem, że Uniwersytet Warszawski i Warszawski Uniwersytet Medyczny już prowadzą rozmowy w tym zakresie. Również grupa akademickich uczelni niepublicznych rozważa takie rozwiązanie" - powiedział wiceminister.
LISTOPAD 2018
Z kolei do 30 listopada br. nauczyciele akademiccy zatrudnieni na stanowisku badawczym lub badawczo-dydaktycznym będą musieli złożyć deklarację o przypisaniu się do dziedziny i dyscypliny (lub maksymalnie 2 dyscyplin) w której prowadzą działalność naukową. 20 września minister nauki Jarosław Gowin podpisał nowe rozporządzenie dotyczące podziału dziedzin i dyscyplin nauki i sztuki. Zamiast dotychczasowych 102 dyscyplin rozporządzenie zawiera ich 47.
STYCZEŃ 2019
1 stycznia 2019 r. wchodzi w życie większość przepisów dotyczących finansowania uczelni. Przepisy te zakładają, że uczelnie będą otrzymywać subwencję, a nie dotację. "To uczelnia będzie więc decydować, w jakich proporcjach podzieli środki na badania naukowe, dydaktykę, administrację, potrzeby wewnętrzne. Minister będzie oceniał efekty tych działań, ale nie to, jak w jakich konkretnie proporcjach wydatkowano pieniądze" - skomentował Piotr Müller.
Od 1 stycznia zaczną obowiązywać nowe przepisy dot. podwyżek płac minimalnych oraz podwyżek przewidzianych w budżecie państwa. Do stosunków pracy nauczycieli akademickich zatrudnionych w uczelni przed 1 października, oraz tych którzy zostaną zatrudnieni w okresie od 1 października do 31 grudnia 2018 r. będą stosowane dotychczasowe przepisy. Uczelnie będą miały czas na dostosowanie umów o pracę do wymogów nowej ustawy.
Od początku 2019 r. wejdą też w życie nowe przepisy dotyczące kredytów studenckich. O kredyt studenci będą się mogli ubiegać w dowolnym momencie roku, a nie tylko w określonych miesiącach, jak dotąd.
KWIECIEŃ 2019
Do końca kwietnia 2019 r. obowiązują stare procedury dotyczące nadawania stopni i tytułów naukowych. A wraz z nowymi przepisami pojawią się wyższe wymogi konieczne do tego, aby uzyskać doktorat czy habilitację. Jeśli więc ktoś np. chce uzyskać doktorat na starych zasadach, powinien się pospieszyć. "Jak ktoś otworzy przewód doktorski do końca kwietnia, skończy go starą procedurą" - powiedział Müller. Zaznaczył jednak, że od października 2019 r. stopień będzie nadawany niekoniecznie przez radę wydziału, jak dotąd, ale przez organ, który uczelnia wskaże w swoim statucie. Od maja 2019 stopnie będą nadawane w nowych dziedzinach i dyscyplinach.
Jak zaznaczył wiceminister, między końcem kwietnia a początkiem października 2019 nastąpi przerwa: nie będą wtedy wszczynane żadne nowe postępowania w sprawie nadania stopnia ani tytułu naukowego. Od października będzie można wszcząć postępowanie o nadanie stopnia naukowego lub tytułu jedynie na nowych zasadach.
CZERWIEC 2019
Ustawa zakłada, że uczelnia nie będzie mogła w trakcie studiów zmienić opłat, jakie obowiązują studentów. Ten przepis będzie obowiązywał studentów, którzy zaczynają studia w roku 2019/2020. "Uczelnia powinna przed rekrutacją na studia na rok akademicki 2019/2020 ustalić, jakie opłaty będą obowiązywać przyszłych studentów. Od tego momentu uczelnia nie będzie im mogła tych opłat podwyższać" - podsumował wiceminister. Za złamanie tego przepisu uczelni będzie grozić administracyjna kara pieniężna do 50 tysięcy złotych za każdy przypadek naruszenia prawa.
Do końca czerwca środowisko akademickie uczelni będzie miało czas, aby po raz pierwszy powołać radę uczelni. Zadaniami rady będzie m.in. opiniowanie projekt statutu i wskazuje kandydatów na rektora (po zaopiniowaniu przez senat). Kandydatów na rektora będą mogły wskazywać inne podmioty wskazane w statucie uczelni.
PAŹDZIERNIK 2019
Do 1 października 2019 r. mają powstać (i zostać opublikowane) nowe statuty uczelni. Do tego czasu zmienić się powinna struktura organizacyjna uczelni. Przyjęci będą pierwsi doktoranci - uczestnicy szkół doktorskich. Wtedy też zacznie obowiązywać zmieniony system stypendialny dla studentów.
Wiele kontrowersji wzbudził na uczelniach przepis, który zakłada, że uczelnia nie może zatrudnić profesora na stanowisku innym, niż profesor. Kiedy więc ktoś otrzyma tytuł profesora, nie będzie mógł być zatrudniony na uczelni np. jako adiunkt.
Pytany o to, kiedy przepis ten wejdzie w życie, wiceminister Piotr Müller wyjaśnił, że to zależy. W przypadku osób z tytułem profesora, które są zatrudniona w uczelni przed 1 października br., oraz tych które zostaną zatrudnione między 1 października a 31 grudnia 2018 r., czas na dostosowanie umów o pracę (w tym stanowisk) trwa do 30 września 2020 r. Natomiast w przypadku osób, które będą zatrudniane po 1 stycznia 2019 r., przepis znajdzie zastosowane od razu i takie osoby posiadające tytuł profesora od razu będą zatrudniane na stanowisku profesora.
Od 1 października 2020 r. nowe zasady stosowane będą bezpośrednio. „Jeśli więc ktoś uzyska tytuł profesora, rektor powinien niezwłocznie zmienić stanowisko pracy w umowie" – powiedział wiceminister. (PAP)
Autor: Ludwika Tomala