Odwołanie tylko w uzasadnionych przypadkach
Zgodnie z ustawą z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, organ, który powierzył stanowisko kierownicze w szkole lub placówce może odwołać nauczyciela ze stanowiska w czasie trwania roku szkolnego bez wypowiedzenia, tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach, po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty.
Ustawa nie definiuje pojęcia „szczególnie uzasadnionych przypadków” co pozwala organowi odwołującemu dyrektora na dużą swobodę w zastosowaniu i interpretacji tego przepisu, jednak w praktyce budzi to liczne wątpliwości i wywołuje wiele nieporozumień. W oparciu o orzecznictwo możemy uznać za „szczególnie uzasadnione przypadki” sytuacje wyjątkowe, które uniemożliwiają dalsze prowadzenie i funkcjonowanie placówki pod kierownictwem danego nauczyciela.
Odwołanie dyrektora szkoły musi być odpowiednio uzasadnione przez organ, który powierzył mu stanowisko.
Decyzja musi być uzasadniona
Odwołanie nauczyciela „w przypadkach szczególnie uzasadnionych” oznacza, że zarówno ocena, jak i uznanie organu, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze, nie mogą mieć charakteru dowolnego lub arbitralnego, lecz powinny być dokładnie i szczegółowo uzasadnione. Należy również uwzględnić, że ustawodawca położył w omawianej regulacji wyjątkowy nacisk na słowo "szczególnie", co sprawia, iż zakres zastosowania tego przepisu ulega znaczącemu zawężeniu, jedynie do nadzwyczajnych okoliczności. Musi to być zatem taka sytuacja, w której zachodzi natychmiastowa konieczność przerwania czynności dyrektora w związku z zagrożeniem interesu publicznego.
Owe szczególne okoliczności muszą mieć taką postać, iż uniemożliwiają nauczycielowi dalsze sprawowanie funkcji kierowniczej z przyczyn od niego niezależnych (np. długotrwała choroba) lub leżących po jego stronie (np. rozprowadzanie alkoholu wśród uczniów na terenie podległej jednostki), co pozbawia placówkę realnego kierownictwa i uniemożliwia jej efektywne funkcjonowanie.
Rada miasta podjęła uchwałę w sprawie połączenia szkoły podstawowej i gimnazjum w zespół szkół. W przypadku tworzenia zespołu szkół, obowiązkowe jest przeprowadzenie konkursu w celu wyłonienia dyrektora zespołu. Dotychczasowi dyrektorzy łączonych szkół zostaną odwołani ze stanowiska na podstawie art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, jako że połączenie szkół różnych typów w zespół można uznać za „szczególnie uzasadniony przypadek”.
Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, że ustawa o systemie oświaty posługuje się pojęciem „uzasadniony przypadek”, jak i „szczególnie uzasadniony przypadek” i to rozróżnienie nie jest przypadkowe. Zgodnie z wyrokiem NSA w spawach administracyjnych nie można stosować kodeksu pracy i utożsamiać pojęcia szczególnie uzasadnionego przypadku z ciężkim naruszeniem obowiązków pracowniczych. Podstawą odwołania nauczyciela ze stanowiska dyrektora placówki w trakcie roku szkolnego mogą być tylko takie sytuacje, które uniemożliwiają jej dalsze prowadzenie.
Zobacz również serwis: Sprawy rodzinne
Kiedy nie odwołuje się dyrektora
Przykładowo do „szczególnie uzasadnionych przypadków” uprawniających do odwołania dyrektora, zgodnie z orzecznictwem, nie należą:
- utrata zaufania lub źle układająca się współpraca dyrektora z organem, który go powołał, o ile nie wystąpiły poważne zaniedbania lub błędy w prowadzeniu placówki
- zaniedbania w zakresie gospodarki finansowej szkoły, polegające na uchybieniach w dziedzinie jej rachunkowości
- ukaranie dyrektora w postępowaniu dyscyplinarnym przewidywaną karą
- wotum nieufności wobec dyrektora wyrażone przez radę pedagogiczną
- ukaranie dyrektora karą nagany za zachowanie o charakterze incydentalnym
Zobacz również: Dziecko i prawo
Warto również pamiętać, że odebranie nauczycielowi kierowniczego stanowiska to wyłączna kompetencja organu, który mu je powierzył, a więc wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Zastępca burmistrza nie może przejąć automatycznie tych kompetencji.