W wydanej 22 listopada 2017 r. uchwale Sąd Najwyższy odpowiedział na pytanie Sądu Okręgowego: „Czy jest możliwa zmiana postanowienia o zarządzeniu powrotu dziecka, wydanego w oparciu o przepisy Konwencji Haskiej z dnia 25 października 1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę w trybie przepisu art. 577 k.p.c.?”
Sąd Najwyższy odpowiada: tak, sądy opiekuńcze mogą zmienić swoje postanowienia o wydaniu uprowadzonego dziecka, jeżeli wymaga tego dobro dziecka.
Wspomniany art. 577 k.p.c. stanowi, że sąd opiekuńczy może zmienić swe postanowienie (nawet jeśli jest prawomocne), jeżeli wymaga tego dobro osoby, której postępowanie dotyczy. W tym przypadku, sąd może zmienić postanowienie jeżeli wymaga tego dobro dziecka.
Sąd Najwyższy wskazał, że Konwencja Haska, Rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. czy też Konwencja o Prawach Dziecka mogą być bezpośrednio stosowane. Głównym celem Konwencji Haskiej jest ułożenie współpracy państw i umożliwienie celu jakim jest szybki powrót dziecka, które zostało uprowadzone za granicę. W Konwencji jednak nie uregulowano postępowania w sprawie powrotu dziecka, a więc to postępowanie musi zostać uregulowane w prawie krajowym. Zarówno Konwencja jak i rozporządzenie nie wyłączają możliwości zmiany postanowienia o wydaniu dziecka.
W uchwale Sąd Najwyższy odniósł się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i własnego. Podkreślono, że szybkość postępowania jest częścią naczelnej zasady dobra dziecka (interesu dziecka). Przejawem dochowania szybkości postępowania jest więc jak najszybsze wydanie orzeczenia o powrocie dziecka. Czasem jednak bywa tak, że szybkość postępowania koliduje z dobrem dziecka – w takiej sytuacji SN twierdzi, że szybkość musi ustąpić, jeśli dobro dziecka wymaga zmiany orzeczenia, zważywszy na zmieniającą się jego sytuację.
Zobacz również: Władza rodzicielska
Sąd Najwyższy apeluje do sądów orzekających miały na uwadze rzeczywisty cel jakiemu powinien służyć art. 577 k.p.c. Chodzi o to by ten środek nie był wykorzystywany jako zastępczy środek zaskarżenia, którego ustawa nie przewidziała.
Opracowano na podstawie:
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2017 r. (sygn. Akt. III CZP 78/17)