Od jakiego wieku odpowiedzialność karna?
Zgodnie z przepisami Kodeksu Karnego, odpowiedzialność karna rozpoczyna się wraz z ukończeniem 17 lat. Oznacza to, iż osoba, która przekroczyła tę granicę wieku, traktowana jest w toczącym się przeciwko niej postępowaniu karnym jak dorosły. Regulacja ta jest odmienna od tej, która istnieje w prawie cywilnym. Zgodnie z Kodeksem Cywilnym pełną zdolność procesową w postępowaniu cywilnym można uzyskać dopiero po ukończeniu 18 roku życia.
Reprezentacja przez rodziców w sprawach karnych
W sytuacji, gdy czynu karalnego dopuści się nieletni, a więc w tym przypadku osoba, która skończyła trzynaście lat, a nie osiągnęła jeszcze wieku lat siedemnastu, reprezentowanie go przez rodziców jest w pełni dopuszczalne.
Wiąże się to z tym, że przedstawiciel ustawowy nieletniego podejrzanego lub oskarżonego, może dokonywać na jego korzyść wszelkich czynności procesowych. Do takich zalicza się w szczególności: składanie wszelkich wniosków, wnoszenie środków zaskarżenia, ustanawianie obrońcy.
Zobacz także: Kiedy nieletni odpowiadają za przestępstwo?
Reprezentowanie nieletniego przez rodziców nie wyłącza obowiązku ustanowienia dla niego obrońcy.
Małoletni jako pokrzywdzony
Osoba małoletnia (do 18 roku życia), która padła ofiarą przestępstwa nie ma zdolności procesowej. W takiej sytuacji w jej imieniu występuje przedstawiciel ustawowy. Wyjątkiem jest sytuacja jeżeli oskarżonym jest rodzic dziecka lub jego małżonek. Wtedy reprezentacja będzie wyłączona.
Reprezentacja w postępowaniu administracyjnym
Art. 30 §2 Kodeksu Postępowania Administracyjnego głosi, że osoby nieposiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swych przedstawicieli ustawowych. Takie sformułowanie przepisu nie jest jednak zbyt precyzyjne, ponieważ odnosi się tylko do osób, które nie posiadają w ogóle zdolności do czynności prawnych ( a więc dzieci przed trzynastym rokiem życia). Nie wiadomo jednak co z małoletnimi posiadającymi ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Zasadne w tej sytuacji wydaje się odpowiednie zastosowanie art. 65 §2 Kodeksu Postępowania Cywilnego. Zgodnie z nim osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową tylko w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może samodzielnie dokonywać. Mówiąc prościej, małoletni, który ukończył trzynaście lat , a nie osiągnął jeszcze pełnoletności, może samodzielnie dokonywać czynności procesowych, jeżeli konkretne przepisy prawa mu na to zezwalają. W pozostałych przypadkach reprezentować go będą rodzice.
Przykłady zdolności procesowej małoletniego
- ustawa o obywatelstwie przyznaje małoletniemu, który ukończył szesnaście lat prawo do wyrażenia zgody na nabycie lub zrzeczenie się obywatelstwa polskiego przez jego rodziców, które rozciągałoby się na niego;
- osoba która ukończyła szesnasty rok życia ma także prawo złożenia oświadczenia o powrocie do obywatelstwa, jeżeli jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a obywatelstwo zostało dla niej wybrane przy urodzeniu przez rodziców;
- rozciągnięcie zmiany nazwiska przez jednego z rodziców dziecka wymaga jego zgody jeżeli ukończyło trzynaście lat.