Art. 184 § 1 krio stanowi, że dla ochrony praw osoby, która z powodu nie obecności nie może prowadzić swoich spraw, a nie ma pełnomocnika – ustanawia się kuratora. Celem tego przepisu jest więc ochrona praw osoby nieobecnej, i to zarówno praw o charakterze osobistym, jak i majątkowym. W oparciu o ten przepis kuratora ustanawia się jednak dla osoby nieobecnej, nie zaś dla osoby nieistniejącej (nieżyjącej) czy nieznanej (orz. SN z dnia 10 października 1950 r., C 248/50, NP 1951, nr 12, s. 40).
Kto ustanawia kuratelę?
Kuratelę ustanawia sąd opiekuńczy miejsca ostatniego zamieszkania lub pobytu osoby nieobecnej, na wniosek osoby, która ma w tym interes prawny i która wykaże, że istnieje konieczność ochrony przez kuratora praw nieobecnego. Przesłanki ustanowienia tego rodzaju kuratora zawarte są w art. 601 k.p.c.
Wnioskodawcą może tu być każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania.
Sporne jest w doktrynie czy kuratora można powołać z urzędu.
Uprawnienia i obowiązki kuratora
Zakres uprawnień kuratora osoby nieobecnej powinien być szczegółowo określony przez sąd ustanawiający takiego kuratora i powinien być uwidoczniony w treści zaświadczenia wydawanego kuratorowi. Powinien on uwzględniać takie uprawnienia, jakie są niezbędne do zapewnienia ochrony praw nieobecnego.
Nie ulega jednak wątpliwości, że obowiązkiem kuratora jest także podjęcie starań o ustalenie miejsca pobytu osoby nieobecnej, ponieważ należy dążyć do nieprzeciągania stanu, w którym cudze sprawy są prowadzone przez osobę kuratora bez upoważnienia bezpośrednio zainteresowanego.
Zobacz też: Darowizny
Kiedy następuje uchylenie kurateli
Uchylenie kurateli następuje wówczas, gdy osoba nieobecna może już sama zająć się swoimi sprawami lub też ustała niemożliwość wykonywania czynności przez jej pełnomocnika. Ustanie kurateli ma miejsce także wówczas, gdy nastąpi śmierć osoby nieobecnej, ale kurator powinien pełnić swe obowiązki mimo śmierci nieobecnego dopóty, dopóki nie nastąpi uchylenie kurateli przez sąd.
Ile kosztuje ustanowienie kuratora
Od wniosku o ustanowienie kuratora sąd pobiera opłatę stałą w wysokości 40 zł.
Zobacz też: Dziecko i prawo