Samotne wychowywanie dziecka a opieka naprzemienna
W wyroku z dnia 12 stycznia 2021 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uznał, iż brzmienie art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. nie zawiera zastrzeżenia, że chodzi wyłącznie o jednego z rodziców, stąd status osoby samotnie wychowującej dzieci może mieć każde z rodziców rozwiedzionych spełniających pozostałe wymagania określone w tym przepisie.
Sprawa dotyczyła rozwiedzionej kobiety, samotnej. Kobieta nie pozostawała w związku z byłym mężem i ojcem syna. Zgodnie z wyrokiem sądu okręgowego wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim synem stron powierzono obojgu rodzicom, ustalając miejsce pobytu dziecka przy ojcu.
W skardze matka podnosiła, iż opiekuje się synem na co dzień i aktywnie uczestniczy w jego wychowaniu. „Znajduje dla niego zajęcia pozalekcyjne i zachęca go do aktywności pozaszkolnej, aby znaleźć jego pasję. Syn spędza z nią część wakacji, ferie i większość weekendów. W 2019 r. spędzał u niej również kilka dni w tygodniu wraz z noclegiem. Pomimo, że małoletni ma ustalone miejsce pobytu u ojca, to około 50% czasu spędza ze skarżącą. Syn sam zdecydował, że chce spędzać tyle samo czasu z mamą, co z tatą”. Ponadto, w mieszkaniu matki znajduje się pokój dla dziecka. Kobieta podróżuje z synem, opłaca jego zajęcia dodatkowe i pokrywa koszty leczenia, kupuje mu buty, ubrania, przybory szkolne.
Z opodatkowania dochodów w sposób przewidziany dla samotnych rodziców nie będzie korzystał ojciec.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał jednak, iż sąd w wyroku rozwodowym powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem obojgu rodzicom, dodatkowo ustalając miejsce pobytu dziecka przy ojcu. W konsekwencji tego zarówno skarżąca jako matka, jak i ojciec dziecka, aktywnie współuczestniczą w wychowaniu wspólnego dziecka, pomimo że nie zamieszkują ze sobą. W takiej sytuacji nie można zatem przyjąć, że któregokolwiek z rodziców można uznać za osobą samotnie wychowującą dziecko, a w konsekwencji, że komukolwiek z rodziców przysługuje prawo preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
Opieka naprzemienna - ulga w PIT
Z argumentami organu skarbowego nie zgodził się WSA w Gdańsku.
„Należy podkreślić, że ustawodawca uzależnił prawo określonej w art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. kategorii osób, w tym rozwiedzionego rodzica, do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego między innymi do tego, czy osoba ta w roku podatkowym samotnie wychowywała małoletnie dzieci. Przy czym ustawodawca nie uzależnił prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające, aby taki stan zaistniał w ciągu roku” – uznał sąd.
Przytoczył również rozstrzygnięcie przez Naczelnego Sąd Administracyjnego z dnia 20 maja 2020 r., sygn. akt II FSK, zgodnie z którym literalna, celowościowa i systemowa wykładania art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. prowadzi do wniosku, że określone w tym przepisie kryterium samotnego wychowywania dzieci jest spełnione również wtedy, gdy rozwiedziony rodzic wychowuje dzieci naprzemiennie z drugim rodzicem, tj. w odosobnieniu od drugiego rodzica oraz bez jego udziału wykonuje czynności stanowiące proces wychowania w innym miejscu i czasie niż drugi rodzic.
„Wobec braku wymogu samotnego wychowywania dziecka przez cały rok podatkowy, zdaniem Sądu nie może mieć znaczenia prawnego szczegółowe procentowe określenie czasu faktycznie spędzonego z dzieckiem w ciągu roku czy też stopień rzeczywistego zaangażowania w proces wychowania dziecka, który zresztą w niektórych przypadkach mógłby wymykać się jednoznacznej ocenie. Z punktu widzenia treści obecnie obowiązującego przepisu art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. liczy się zatem status osoby rodzica określony w tym przepisie (tj. jej stan cywilny lub określona tam sytuacja prawna lub faktyczna) oraz samotne podejmowanie czynności wychowawczych w stosunku do dziecka w ciągu roku podatkowego’ – podkreślił NSA.
Sąd uznał, iż skarżąca samotnie wychowuje dziecko w czasie, kiedy u niej mieszka, opiekując się nim samodzielnie, bez niczyjej pomocy. Kwestionowanie zaś w takiej sytuacji prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów na podstawie art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. byłoby sprzeczne nie tylko z brzmieniem przepisu, ale też z intencją ustawodawcy, realizującego w praktyce w formie ulg podatkowych - deklarowaną przez Państwo politykę prorodzinną.
Opracowano na podstawie:
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 12 stycznia 2021 r., I SA/Gd 785/20
Zobacz również: Ulga na dziecko - rodzice po rozwodzie, w separacji, w związku partnerskim