Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2011 roku, został wydany w wyniku połączonych skarg konstytucyjnych dotyczących zróżnicowania opodatkowania w zależności od posiadania rodziny na utrzymaniu.
Bezpośrednia i osobista opieka nad dzieckiem
Problemem była odpowiedź na pytanie, czy rodzic, który nie sprawuje bezpośredniej i osobistej opieki nad dzieckiem, w sytuacji gdy opiekę taką sprawuje drugi rodzic, poprzez sam fakt łożenia na utrzymanie dziecka może być traktowany jako osoba samotnie wychowująca to dziecko. Trybunał zwrócił uwagę, że regulacje podatkowe przyznające ulgi dla osób samotnie wychowujących dzieci powinny być tak skonstruowane, aby nie zagrażały trwałości rodziny. Nie mogą stwarzać okazji do pozorowanego rozpadu rodziny lub niezakładania rodziny, tylko ze względu na spodziewaną korzyść ekonomiczną, którą potencjalnie odniosą podatnicy.
Zobacz: Nierówne udziały w majątku wspólnym małżonków
Trudna sytuacja materialna i społeczna
Trybunał stwierdził, że podmiotem uprzywilejowania, są rodziny znajdujące się "w trudnej sytuacji materialnej i społecznej". Za szczególnie narażone na znalezienie się w takiej sytuacji ustrojodawca uznał rodziny wielodzietne i niepełne. Nie oznacza to jednak, że każda rodzina wielodzietna lub niepełna ma prawo do pomocy państwa.
Władze publiczne są zobowiązane udzielić wsparcia jedynie takim rodzinom, które znajdują się równocześnie w trudnej sytuacji materialnej i społecznej.
Zobacz: Szybsza wypłata alimentów zza granicy
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, skarżący nie sprawował bieżącej opieki nad dzieckiem, czyli nie tworzył z dzieckiem rodziny niepełnej. Nie wykazał również, że dotyka go trudna sytuacja materialna. Opodatkowanie dochodów skarżącego w wyższej skali podatkowej świadczyło o co najmniej dobrej kondycji materialnej. Wyklucza to w tym przypadku domaganie się wspomnianej ochrony.
Zobacz: Dziedziczenie długów
Wychowywanie dziecka
Zdaniem Trybunału wypełnianie obowiązku alimentacyjnego nie jest równoznaczne z wychowywaniem dziecka. "Wychowywać" dziecko znaczy stale troszczyć się o jego rozwój emocjonalny, fizyczny oraz intelektualny.
Nie wystarczy zatem jedynie łożyć na utrzymanie dziecka, aby zostać uznanym za osobę je wychowującą i mającą prawo do ulg podatkowych dla samotnych rodziców.
Z obowiązku alimentacyjnego nie można bowiem wywodzić prawa do preferencji podatkowych, będących odstępstwem od powszechności opodatkowania, jak starał się to uczynić skarżący. Trybunał stwierdził, że zaskarżone przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, są jasne i nie naruszają wynikającej z Konstytucji zasady poprawnej legislacji. Wątpliwości powstałe w tej sprawie wynikają z subiektywnego rozumienia pojęcia „wychowywanie dziecka”, którą w tym przypadku skarżący sprowadził wyłącznie do jego materialnego aspektu.
Zobacz: Wyższy VAT na produkty dla dzieci
Podatki proporcjonalnie do dochodu
Trybunał podkreślił również, że zasadą jest płacenie podatków proporcjonalnie do osiąganego dochodu, a wszelkie wyjątki muszą być konstytucyjnie usprawiedliwione.
Trybunał uznał też, że osoba utrzymująca dziecko nie należy do tej samej klasy podmiotów, co małżonkowie oraz rodzice wychowujący dziecko.
Brak wspólnej cechy przesądza, że zarzut naruszenia zasady równości jest w tym przypadku nietrafiony.