Ten obowiązek w roku szkolnym 2024/2025 obciąży rodziców, a nie szkołę. Zakończył się program pilotażowy i nie zanosi się na jego kontynuację.

• Opieka zdrowotna nad uczniami w rękach dyrektora szkoły i prowadzącego ją organu
• Epidemia wad wzroku, a rola rodziców i szkoły w profilaktyce zdrowotnej w roku szkolnym 2024/2025

Opieka zdrowotna nad uczniami w rękach dyrektora szkoły i prowadzącego ją organu

W ostatnim czasie dużo mówi się o zmianach, które od września 2024 roku czekają uczniów, rodziców i nauczycieli. Wśród nich są i tej dotyczące profilaktycznej opieki zdrowotnej. W tym kontekście najwięcej mówi się o opiece stomatologicznej, która coraz wyraźniej przybiera kształt bonu na leczenie dzieci i młodzieży. Dlaczego rodzice i MEN skupiają się właśnie na tym aspekcie? Powodów jest zapewne wiele, a wśród nich nie bez znaczenia są zapewne ceny prywatnych usług stomatologicznych i niechęć dzieci i młodzieży do wizyt u stomatologa. Jednak co z pozostałymi aspektami zdrowia uczniów? Zgodnie z ustawą z 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami podmiotami zapewniającymi warunki organizacyjne takiej opieki są dyrektor szkoły i prowadzący ją organ. Opiekę tą realizuje pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania lub higienistka szkolna, a w zakres świadczeń wchodzą m.in. testy przesiewowe wzroku. Polegają one na tym, że uczniowie w określonych okresach rozwoju mają sprawdzaną ostrość wzroku na tablicach Snellena. Jednak czy to wystarczy?

Epidemia wad wzroku, a rola rodziców i szkoły w profilaktyce zdrowotnej w roku szkolnym 2024/2025

Biorąc pod uwagę wszechobecność w życiu dzieci i młodzieży urządzeń z monitorami ekranowymi, prawidłowy rozwój narządu wzroku u młodych ludzi może budzić obawy. Jak podaje Biuro Prasowe Kliniki Gemini, statystyki pokazują, że u prawie połowy dzieci w wieku od 3 do 15 lat zdiagnozowano wadę wzroku. Przyczynami ich powstania mogą być wady genetyczne, wady anatomiczne i zwyrodnienia lub czynniki środowiskowe. Jakie wady najczęściej występują u dzieci? Są to krótkowzroczność, astygmatyzm i nadwzroczność. W wielu przypadkach im wcześniej wada zostanie wykryta, tym większe szanse na jej skuteczne leczenie i uniknięcie powikłań. Biorąc pod uwagę skalę problemu, można zadać sobie pytanie, dlaczego szkoła skupia się głównie na opiece stomatologicznej? Bez wątpienia kontrola wzroku, tak samo, jak dbanie o inne sfery jego prawidłowego rozwoju, należy przede wszystkim do obowiązków rodziców dziecka. Biorąc pod uwagę skalę problemu, niewątpliwie związaną z rozwojem cywilizacyjnym wydaje się jednak, że również rola szkoły mogłaby być w tym wypadku niezwykle istotna. Dla przykładu, w latach 2021 i 2022 w 10 szkołach województwa lubelskiego w ramach programu pilotażowego Dobrze widzieć przebadano 1052 dzieci – uczniów klas I–III w wieku 6–9 lat. Wśród nich 359 uczniów byli to uczniowie szkół w gminach wiejskich, a 693 to dzieci uczęszczające do szkół w gminach miejskich. W trakcie badań zdiagnozowano następujące wady:

• nadwzroczność u 180 dzieci,
• krótkowzroczność u 36 dzieci,
• astygmatyzm u 80 dzieci,
• zez u 6 dzieci,
• u 79 dzieci ostrość wzroku wynosiła mniej niż 1.0.

Na badania pogłębione w uniwersyteckiej Katedrze i Klinice Okulistyki Ogólnej i Dziecięcej skierowano wówczas 391 dzieci. Zdaniem Ministerstwa, takie pogorszenie wzroku to efekt m.in. długotrwałej nauki zdalnej. Podsumowując w 2020 roku program, Ministerstwo wskazało, że konieczna jest jego kontynuacja. Jak na razie wydaje się jednak, że nie ma co na to liczyć i prawidłowy rozwój wzroku dzieci i młodzieży pozostaje w rękach rodziców. Powinni oni pamiętać o tym, że choć zbadanie wzroku dziecka ma kluczowe znaczenie w momencie rozpoczęcia przez nie nauki w szkole, to jednak zgodnie z zaleceniami specjalistów nie można zaniedbywać go również w późniejszych okresach. Rodzic ma prawo zgłosić się co roku z dzieckiem do badania kontrolnego do okulisty dziecięcego, a rozpoczęcie nowego roku szkolnego wydaje się być ku temu najlepszym momentem. Warto również zorientować się, czy konkretny samorząd nie podjął w tym zakresie działań. Dla przykładu, w Lublinie w okresie od 2015 roku jest realizowany program profilaktyczny wczesnego wykrywania wad wzroku i zeza dla uczniów klas II szkół podstawowych. Będzie on kontynuowany również w roku szkolnym 2024/2025.