Co to jest „kosiniakowe”?
Kosiniakowe to potoczna nazwa świadczenia rodzicielskiego, będącego jednym ze świadczeń rodzinnych. Projekt wprowadzający nowe świadczenie dla rodziców powstał w 2015 r., gdy Ministrem Pracy i Polityki Społecznej był Władysław Kosiniak-Kamysz. Stąd zwyczajowa nazwa dla tej formy wsparcia, która funkcjonuje od 1 stycznia 2016 r.
Jak podaje GUS, w 2019 r. wydatki na świadczenia rodzicielskie wyniosły 920,2 mln zł i stanowiły 8,9% wszystkich wydatków na świadczenia rodzinne. "Kosiakowe" pobierało średnio miesięcznie 84,3 tys. osób. (Główny Urząd Statystyczny, Świadczenia na rzecz rodziny w 2019 r.).
Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!
Kto otrzymuje tzw. kosiniakowe?
Świadczenie rodzicielskie, czyli tzw. kosiniakowe przeznaczone jest dla osób, które nie są uprawnione do zasiłku macierzyńskiego albo uposażenia macierzyńskiego. Są to zatem m.in. studenci, bezrobotni, osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych.
Zgodnie z ustawą o świadczeniach rodzinnych świadczenie rodzicielskie przysługuje:
1) matce albo ojcu dziecka (ojcu po spełnieniu określonych warunków)
2) opiekunowi faktycznemu dziecka w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia;
3) rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia;
4) osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia.
Kiedy „kosiniakowe” przysługuje ojcu?
Ojcu świadczenia rodzicielskie przysługuje w 3 przypadkach:
1) skrócenia na wniosek matki dziecka okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego, zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego, po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia, zasiłku lub uposażenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka;
2) śmierci matki dziecka;
3) porzucenia dziecka przez matkę.
Osobie uprawnionej do świadczenia rodzicielskiego przysługuje w tym samym czasie jedno świadczenie rodzicielskie bez względu na liczbę wychowywanych dzieci. Ponadto jedno świadczenie rodzicielskie przysługuje w związku z wychowywaniem tego samego dziecka.
Kiedy świadczenie rodzicielskie nie przysługuje?
„Kosiniakowe” nie przysługuje, jeżeli:
- co najmniej jeden z rodziców dziecka lub inna osoba uprawniona otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego;
- dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej – w przypadku rodziców oraz rodziców adopcyjnych;
- osoba ubiegająca się o świadczenie rodzicielskie lub osoba pobierająca świadczenie rodzicielskie nie sprawuje lub zaprzestała sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, w tym w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki;
- w związku z wychowywaniem tego samego dziecka lub w związku z opieką nad tym samym dzieckiem jest już ustalone prawo do świadczenia rodzicielskiego, dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna;
- osobom uprawnionym do świadczenia przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia rodzicielskiego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Jaki dochód do „kosiniakowego”?
Świadczenie rodzicielskie przyznawane jest bez względu na dochód rodziny.
Wysokość świadczenia
„Kosiniakowe” wynosi 1000 zł miesięcznie.
Świadczenie rodzicielskie za niepełny miesiąc
Aby ustalić kwotę świadczenia rodzicielskiego za niepełny miesiąc, należy podzielić kwotę świadczenia przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu. Następnie otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje. Kwota świadczenia przysługująca za niepełny miesiąc jest zaokrąglana do 10 groszy w górę.
Jak długo wypłacane jest „kosiniakowe”?
Świadczenie rodzicielskie przysługuje przez okres:
1) 52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka;
2) 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci;
3) 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci;
4) 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci;
5) 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.
W przypadku rodziców świadczenie przysługuje od dnia porodu. Jeżeli dotyczy opiekunów fatycznych lub rodzin zastępczych, to przysługuje od dnia objęcia dziecka opieką (nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia).
Obecnie rodzicom adopcyjnym „kosiniakowe” przysługuje od dnia przysposobienia dziecka (nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia).
Jakie zmiany w 2021 r.?
Trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw. Ustawa jest obecnie na etapie konsultacji społecznych. Nowe przepisy miałyby wejść w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
Zmiany mają na celu rozszerzenie kręgu osób i rodzin, które mogłyby skorzystać ze świadczenia rodzicielskiego.
Osoba, która przysposobiła dziecko powyżej 7 lat – zgodnie z projektem – będzie miała prawo do świadczenia rodzicielskiego w wymiarze:
- 20 tygodni - w przypadku przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka;
- 31 tygodni - w przypadku przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci;
- 33 tygodni - w przypadku przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci;
- 35 tygodni - w przypadku przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci;
- 37 tygodni - w przypadku przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci
– nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.
Kiedy złożyć wniosek?
Wniosek o świadczenie rodzicielskie warto złożyć w terminie 3 miesięcy od dnia urodzenia dziecka.
Prawo do świadczenia ustalane jest bowiem począwszy od miesiąca urodzenia, (przysposobienia lub objęcia dziecka opieką), jeżeli wniosek zostaje złożony w terminie 3 miesięcy licząc od dnia urodzenia (przysposobienia lub objęcia opieką) dziecka.
W przypadku ojca termin 3 miesięcy jest liczony od dnia skrócenia okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego, śmierci matki dziecka lub porzucenia dziecka przez matkę.
Jeżeli wniosek, zostanie złożony w późniejszym terminie, to prawo do świadczenia zostanie ustalone począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek. Należy jednak pamiętać, aby złożyć wniosek przed upływem okresu, na jaki przysługuje świadczenie.
Gdzie złożyć wniosek?
Wniosek o świadczenie rodzicielskie składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby wnioskującej. W praktyce może to być przykładowo również ośrodek pomocy społecznej, centrum usług wspólnych czy MOPR. Przed złożeniem wniosku warto upewnić się jaka jednostka w dane gminie czy mieście realizuje takie zadania.
Aktualny wzór wniosku znajduje się na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej:
https://www.gov.pl/web/rodzina/viii-wiadczenie-rodzicielskie111
Jak złożyć wniosek przez internet?
Przez internet wniosek można złożyć za pośrednictwem portalu Emp@tia na stronie https://wnioski.mpips.gov.pl/ewnioski/index.eup?contrastVersion=0.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (j. t. Dz. U. z 2020 r., poz. 111);
Polecamy serwis: Dziecko i prawo