Pozbawienie władzy rodzicielskiej dotyczy regulacji zawartej w art. 111 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, tzn. gdy władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki.
Rodzice są nieznani wtedy, gdy zarówno macierzyństwo, jak i ojcostwo nie wynika z aktu urodzenia dziecka, a ojciec jest nieznany oraz gdy jego ojcostwo nie wynika z domniemania pochodzenia dziecka od męża matki, z uznania ojcostwa lub sądowego ustalenia ojcostwa.
Zobacz również: Jak sporządzić wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej?
Trudna do przezwyciężenia przeszkoda to przeszkoda długotrwała, która zachodzi wtedy, gdy nie jest znane miejsce pobytu rodziców przysposabianego, gdy poważna choroba uniemożliwia nawiązanie z nimi kontaktu gdy przebywają oni w kraju, z którym nie ma łączności. To samo dotyczy osób całkowicie ubezwłasnowolnionych. Jeśli przeszkoda dotyczy jednego z rodziców to do przysposobienia nie jest potrzebna jedynie jego zgoda.
Ciężar udowodnienia przesłanek spoczywa na wnioskodawcy, czyli przysposabiającym.
Sąd opiekuńczy może, ze względu na szczególne okoliczności, orzec przysposobienie mimo braku zgody rodziców, których zdolność do czynności prawnych jest ograniczona, jeżeli odmowa zgody na przysposobienie jest oczywiście sprzeczna z dobrem dziecka. Tak więc muszą zaistnieć trzy przesłanki: a) istnienie szczególnych okoliczności; b) odmowa zgody na przysposobienie przez rodziców ograniczonych w zdolności do czynności prawnych (dotyczy to małoletnich rodziców lub częściowo ubezwłasnowolnionych); c) oczywista sprzeczność tej odmowy z dobrem dziecka.
Odmowa zgody rodziców na przysposobienie ich dziecka, sprzeczna z dobrem dziecka i interesem społecznym, zwłaszcza podyktowana wyłącznie egoistycznymi pobudkami, nie liczącymi się zupełnie z dobrem dziecka, uzasadnia pozbawienie władzy rodzicielskiej.
Zobacz również serwis: Adopcja