Ze względu na skutki skutków przysposobienia w naszym systemie prawnym wyróżniamy trzy rodzaje przysposobienia: pełne, niepełne i całkowite.
Przysposobienie pełne
Cechą charakterystyczną przysposobienia pełnego jest to,że między przysposabiającym a przysposobionym powstaje stosunek na podobieństwo stosunku łączącego rodziców z dziećmi. Dziecko zostaje więc całkowicie włączone do nowej rodziny, a wyłączone ze swojej rodziny naturalnej. Więzy łączące przysposobionego z jego rodzicami i krewnymi ulegają zerwaniu.
Utrata władzy rodzicielskiej rodziców naturalnych jest definitywna i nie może ulec przywróceniu chyba że przysposobienie zostanie rozwiązane.
Zobacz: Adopcja międzynarodowa – nowa moda czy szansa?
Na żądanie dziecka i za zgodą wnioskodawcy w postanowieniu o przysposobieniu sąd postanawia, że przysposobiony będzie nosić nazwisko złożone ze swego dotychczasowego nazwiska i nazwiska przysposabiającego. Możliwość taka nie występuje przy przysposobieniu całkowitym oraz wtedy gdy przy przysposobieniu pełnym sąd orzekł o sporządzenie nowego aktu urodzenia adoptowanego dziecka.
Przysposobienie pełne powoduje również zmianę nazwiska przysposobionego.Na wniosek przysposabiającego-za zgodą dziecka, które ukończyło 13 lat (po wysłuchaniu dziecka młodszego)- sąd może zmienić imię lub imiona przysposabiającego.
Nowy akt urodzenia
Nowy akt urodzenia może być sporządzony, ale tylko wtedy, gdy tak orzeknie sąd opiekuńczy na wniosek przysposabiającego za zgodą przysposobionego, który ukończył 13 lat. Orzeczenie o sporządzeniu nowego aktu urodzenia może także nastąpić na wniosek przysposobionego za zgodą osoby, która dokonała przysposobienia.
Na wniosek rodziców adopcyjnych ulega zmianie skrócony akt urodzenia, w którym zostaje wpisane nowe nazwisko dziecka.
Przysposobienie niepełne i jego cechy
Adopcja niepełna powoduje powstanie stosunku rodzinnego tylko między dzieckiem a przysposabiającym i nie rozciąga się na krewnych przysposabiającego. Skutki przysposobienia rozciągają się jednak na zstępnych przysposabianego.
Zasadniczym skutkiem przysposobienia niepełnego jest powstanie obowiązku alimentacyjnego tylko między przysposobionym i jego zstępnymi a przysposabiającym, a nie między przysposobionym a krewnymi przysposabiającego.
Kwestia dziedziczenia
W przypadku przysposobienia niepełnego pokrewieństwo dotyczy tylko zstępnych i ma to wpływ na zasady dziedziczenia, oraz formę sporządzonego zupełnego aktu urodzenia, w którym nazwisko i rodzinne pochodzenie nie ulega utajnieniu.
Nigdy nie sporządza się nowego aktu urodzenia dziecka przysposobionego w sposób niepełny. Jest to oczywiste, gdyż takie dziecko zachowuje zawsze „podwójny” stan cywilny-jest członkiem „swojej” rodziny oraz dzieckiem osób, które dokonały przysposobienia.
W praktyce forma przysposobienia niepełnego jest stosowana bardzo rzadko i tylko w sytuacji, gdy jest to rozwiązanie najbardziej korzystne dla dziecka.
Zobacz: Mediacja w sprawach rodzinnych - kiedy warto ją prowadzić
Przysposobienie całkowite
Przysposobienie całkowite, zwane także anonimowym, jest najdalej idącą postacią przysposobienia. Wiąże ono dziecko z nową rodziną w sposób zupełny i nierozerwalny, włącznie z nadaniem mu nowej tożsamości i zupełnym zerwaniem wszelkich więzów z jego rodzicami biologicznymi. Dziecko adoptowane jest pod każdym względem traktowane tak, jakby było naturalnym dzieckiem przysposabiających.
Podejmując decyzję o przysposobieniu całkowitym należy pamiętać, że jest ono nierozwiązywalne.
Rozwiązanie przysposobienia?
Polskie prawo dopuszcza rozwiązanie przysposobienia niepełnego i pełnego, ale może to nastąpić tylko z ważnych powodów na żądanie przysposobionego, przysposabiającego lub prokuratora.
W takiej sytuacji sąd indywidualnie ocenia wszystkie okoliczności, określa czy więzi rodzinne uległy rozpadowi. Jednak najważniejsze jest określenie czy dalsze trwanie przysposobienia jest w okresie jego małoletniości jest zgodne z jego dobrem.
Przysposobienie nie może być rozwiązanie po śmierci przysposobionego, zaś po śmierci przysposabiającego może być rozwiązane tylko wtedy, gdy zmarł on już po wszczęciu sprawy o rozwiązanie przysposobienia.
Z chwilą rozwiązania przysposobienia ustają jego skutki. Jeżeli jeszcze jest małoletni może zostać ponownie przysposobiony.Trzy postacie przysposobienia konsekwentnie zachowują jeden cel-dobro nawiązujących się więzi rodzinnych. Natomiast wybór postaci przysposobienia powinien być podyktowany konkretnymi, indywidualnie ocenianymi okolicznościami, a ocenę tych okoliczności zawsze determinować powinno dobro przysposabianego dziecka.