Utrzymywanie kontaktów pomiędzy dziadkami a wnukami w wielu rodzinach jest naturalne i oczywiste. Zdarza się jednak, że w związku na przykład z konfliktem między rodzicami dziecka, dziadkowie dziecka mają utrudniony kontakt z wnuczętami lub wręcz są tego kontaktu pozbawieni.
Prawo do kontaktu
Jest oczywiste, że (szczególnie) długotrwały brak kontaktu dziecka z babcią/dziadkiem może mieć negatywny wpływ na wytworzenie (ukształtowanie się) bądź utrzymanie więzi emocjonalnych między nimi. Warto wiedzieć, że zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dziadkowie i ich wnuczęta mają prawo, a nawet obowiązek, utrzymywania kontaktów ze sobą.
Gdy nie jest możliwe skuteczne porozumienie się z rodzicem/opiekunem dziecka w tym przedmiocie, babcia czy dziadek może wystąpić do sądu o ustalenie kontaktów z wnuczką/wnukiem. Aby zainicjować taką sprawę należy złożyć wniosek w odpowiednim sądzie rejonowym (w wydziale sądu, który zajmuje się sprawami rodzinnymi). Właściwy jest sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć, a w braku miejsca zamieszkania – sąd opiekuńczy miejsca jej pobytu. Opłata sądowa od tego wniosku wynosi 100 zł.
Czas postępowania a kontakty z dzieckiem
We wniosku należy określić, jak mają – według naszej woli - przebiegać kontakty z dzieckiem (wnuczką czy wnukiem). Zwykle polegają one na przebywaniu z dzieckiem, czyli wzajemnym odwiedzaniu się, spotkaniach, a także na zabieraniu dziecka poza miejsce jego stałego pobytu. Kontakty z wnuczką/wnukiem mogą polegać również na bezpośrednim porozumiewaniu się z nią/z nim poprzez Internet (SMS-y, WhatsApp, Messengera, etc.,) czy rozmowach telefonicznych, jak również na utrzymywaniu korespondencji.
Jeżeli nie będziemy się zgadzali z treścią postanowienia sądu w przedmiocie ustalenia kontaktów z wnukiem/wnuczką, można złożyć od takiego orzeczenia apelację do sądu okręgowego.
Co ważne - jako że postępowanie sądowe zazwyczaj trwa co najmniej kilka(naście) miesięcy, można we wniosku o ustalenie kontaktów zawrzeć kolejny wniosek - wniosek o zabezpieczenie kontaktów na czas trwania postępowania. Jeżeli sąd zgodzi się na takie zabezpieczenie, to kontakty z dzieckiem będą mogły być realizowane przez babcię/dziadka już w trakcie trwania sprawy sądowej. Warto spróbować skorzystać z takiej możliwości.
Co istotne - w toku postępowania o ustalenie kontaktów z wnukami, może dojść do zawarcia ugody z rodzicem/rodzicami/opiekunami, będącymi przedstawicielami ustawowymi dziecka. Taka ugoda w przedmiocie kontaktów z dzieckiem może zostać zawarta przed sądem albo przed mediatorem. Gdyby została zawarta ugoda, to sąd już nie wyda rozstrzygnięcia merytorycznego w przedmiocie kontaktów z dzieckiem (gdyż po prostu nie będzie takiej potrzeby, a kontakty realizowane będą w oparciu o zapisy porozumienia ugodowego).
Zawsze bardzo polecam moim klientom takie rozwiązanie. Wymaga ono jednak woli drugiej strony.
Dobro dziecka jest najważniejsze
Warto jeszcze dodać, że - oprócz dziadków - z wnioskiem o ustalenie kontaktów z dzieckiem może wystąpić do sądu rodzic dziecka, z którym dziecko na co dzień nie zamieszkuje (to jest w praktyce najczęstsza sytuacja), a także rodzeństwo dziecka oraz powinowaci w linii prostej. Z wnioskiem mogą ponadto wystąpić też inne osoby, jeżeli sprawowały przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem.
Sprawy o ustalenie kontaktów z dzieckiem zwykle są dość emocjonujące. Warto się do nich dobrze przygotować, a także prowadzić je z rozmysłem, a przede wszystkim - bacząc na dobro dziecka, którego dana sprawa dotyczy.
Adwokat Agnieszka Kapała-Sokalska