Sporo zmian dla rodziców: Od przyszłego roku 500+ od ZUS
Jeżeli osoba otrzymująca 500+ nie zgłosi do 31 maja danego roku żadnych zmian w sytuacji rodziny, to ZUS z urzędu ustali jej prawo do świadczenia na dziecko na kolejny okres, bez konieczności składania wniosku.
Od sześciu dni rodzice, którzy chcą otrzymać świadczenie 300+ z programu „Dobry start” na nowy rok szkolny, przesyłają swój wniosek do ZUS, który jest teraz instytucją odpowiadającą za jego przyznanie. A już niedługo, bo od 1 stycznia 2022 r., zakład zacznie stopniowo przejmować od gmin obsługę innego sztandarowego rządowego programu, czyli 500+. Dodanie mu nowego zadania przewiduje projekt nowelizacji ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2047), który trafił właśnie do konsultacji.
Jeden wniosek na lata
Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami w projekcie znalazły się przepisy, które zakładają, że wnioski o świadczenie wychowawcze, tak jak ma to miejsce w przypadku 300+, będzie można składać wyłącznie przez internet za pośrednictwem: bankowości elektronicznej, portalu Emp@tia oraz PUE ZUS. Jednocześnie zakład będzie mógł wskazać jeszcze inne systemy teleinformatyczne, za pomocą których będzie przyjmował wnioski. Drogą elektroniczną – na profil informacyjny rodzica założony w PUE ZUS – będą doręczane wszelkie decyzje, postanowienia czy wezwania związane z procesem przyznania 500+. Jeśli więc zakład będzie wymagał jakiegoś dodatkowego dokumentu lub opiekun będzie się chciał odwołać od decyzji odmawiającej świadczenia, to pismo będzie mógł wysłać tylko online.
Które wnioski złożone w 2022 r. rozpatrzy ZUS?
Wejście w życie nowych przepisów jest planowane na 1 stycznia 2022 r., przy czym gminy będą jeszcze do 31 maja przyszłego roku wypłacać pieniądze na dzieci przyznane na obecny okres świadczeniowy, który zaczął się 1 czerwca. To one będą też kontynuować postępowania w sprawie świadczeń, w których wnioski zostały lub zostaną złożone przed 31 grudnia 2021 r. Na pokrycie kosztów ich obsługi dostaną w przyszłym roku dotację, ale w niższej wysokości, bo zamiast dotychczasowego 0,85 proc. kwoty przeznaczonej na wypłatę świadczeń, będzie to 0,33 proc.
Natomiast ZUS będzie rozpatrywał wszystkie wnioski składane po 1 stycznia następnego roku na obecny okres świadczeniowy, a od 1 lutego zacznie przyjmować te dotyczące nowego okresu – 2022/2023. Co istotne, z nowych przepisów wynika, że jeśli rodzic do 31 maja danego roku nie przekaże zakładowi za pomocą swojego profilu w PUE ZUS informacji o zmianach – w stosunku do tych zawartych we wcześniejszym wniosku – które mają wpływ na utratę lub zmianę prawa do świadczenia, to 500+ będzie mu z urzędu przyznane na kolejne 12 miesięcy.
– Dla wielu rodziców będzie to dużym ułatwieniem, bo nie będą musieli co roku składać wniosków o przyznanie świadczeń – mówi Piotr Spiżewski, kierownik działu świadczeń rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Puławach. Zwraca przy tym uwagę, że to rozwiązanie zacznie obowiązywać od 2023 r.
Marnotrawienie świadczeń
Choć nowe przepisy zakładają, że wypłata świadczeń ma co do zasady być zadaniem ZUS, to w określonych sytuacjach w ten proces będzie włączony ośrodek pomocy społecznej (OPS). Chodzi o przypadki marnotrawienia przez rodziców pieniędzy na dzieci. Jeśli pojawią się wątpliwości co do tego, czy wydają je zgodnie z przeznaczeniem, to zakład będzie mógł wystąpić do dyrektora OPS o przeprowadzenie u takich osób rodzinnego wywiadu środowiskowego. Jeśli podejrzenia się potwierdzą, wówczas ZUS powiadomi rodzica, że będzie przekazywał 500+ na konto ośrodka, a ten będzie wypłacał świadczenia w formie rzeczowej lub usługowej, a więc tak, jak odbywa się to na podstawie obowiązujących przepisów.
– Jest to o tyle uzasadnione, że ośrodek ma większe rozeznanie w sytuacji rodzin zamieszkujących daną gminę oraz ich potrzeb, dlatego będzie lepiej wiedział, na co zamienić marnotrawione świadczenie pieniężne – uważa Bogumiła Podgórska, kierownik działu świadczeń rodzinnych MOPS w Katowicach.
ZUS będzie korzystał z pomocy OPS i informacji zebranych w ramach wywiadu środowiskowego również wtedy, gdy pojawią się wątpliwości dotyczące sprawowania opieki nad dzieckiem, w tym zbiegu uprawnień do świadczenia, i nie będzie jasne, który z rodziców powinien otrzymywać 500+.
500+ w pieczy
Kolejna zmiana, którą zawiera projekt, jest związana z przyznawaniem 500+ na dzieci przebywające w rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej. Teraz rodzic zastępczy lub dyrektor placówki może otrzymywać na swoich podopiecznych odpowiednio dodatek wychowawczy lub dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego (również wynoszące 500 zł), a szczegółowe zasady ubiegania się o nie są uregulowane w ustawie z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 821 ze zm.). Wsparcie na mocy decyzji administracyjnej jest im przyznawane przez powiat na 12 miesięcy i jeśli sytuacja rodziny się nie zmienia, jest automatycznie przedłużane na kolejne okresy o tej samej długości.
Tymczasem nowe przepisy przewidują, że wszystkie dzieci niezależnie od tego, czy wychowują się w rodzinach biologicznych, czy poza nimi, będą uprawnione do świadczenia wychowawczego. To oznacza, że rodzic zastępczy lub dyrektor domu dziecka będzie składał wniosek w formie elektronicznej do ZUS, a zakład będzie im przesyłał zamiast decyzji informację o przyznaniu 500+. Dodatkowo decyzje, na podstawie których te osoby otrzymują dodatki na wychowanków, wygasną 1 czerwca 2022 r. Starostowie będą zaś mieli czas do 31 stycznia przyszłego roku, aby powiadomić opiekunów zastępczych i dyrektorów o nowych dla nich zasadach ubiegania się o świadczenie wychowawcze.
Dziennik Gazeta Prawna