Dziecko i prawo

Czym jest władza rodzicielska? Jak wygląda jej wykonywanie po rozwodzie? Kiedy sąd sięga po tak drastyczne środki jak pozbawienie praw rodzicielskich? W poradniku wszystko o władzy rodzicielskiej.

Z powodu braku miejsc w przedszkolu wzrasta liczba rodziców, którym odmówiono przyjęci dziecka. Wiele placówek przekracza dopuszczalny limit dzieci, co z drugiej strony może stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa maluchów.

Sąd rodzinny to jeden z wydziałów sądu rejonowego – wydział rodzinny i nieletnich. Jakie sprawy tu wpływają?

Zwyczajowo przeważa pogląd, że kobieta z chwilą zawarcia związku małżeńskiego przyjmuje nazwisko męża. Nie jest to jednak powinność jaką nakazuje małżonkom prawo, lecz wyłącznie ich decyzja.

Na przeżycia dziecka niesłyszącego doświadczającego przemocy nakładają się trudności komunikacyjne, które wynikają z braku skutecznego sposobu porozumiewania się z najbliższym otoczeniem - osobami słyszącymi. Z tego powodu dziecko nie może znaleźć wsparcia wśród innych osób poza domem, powiedzieć komuś o swojej sytuacji. Otoczenie nie zna języka migowego lub dziecko nie ma na tyle wykształconej mowy, aby mogło zwerbalizować swoją sytuację, poprosić o pomoc.

Dziecko poczęte, przed urodzeniem nie ma zdolności prawnej zapewnionej kodeksowo. W związku z tym, przepisy przewidują dodatkową ochronę dziecka poczętego odnośnie zdarzeń prawnych mających miejsce w okresie jego życia prenatalnego.

Jeżeli ze związku małżeńskiego pochodzi więcej niż jedno wspólne małoletnie dziecko, powstaje do rozstrzygnięcia nie tylko kwestia, któremu z rodziców powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej, lecz również czy rozdzielić rodzeństwo między oboje rodziców, w przypadku, gdy rodzice „walczą” o dzieci. Zasadą powinno być nierozdzielanie rodzeństwa, natomiast rozdzielenie jest wyjątkiem, za którym przemawiać musi dobro dziecka.

Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, która weszła w życie 1 sierpnia 2010 r. ma na celu skuteczniejszą walkę z przemocą w rodzinie. Ustawodawca wprowadził nowelą również regulacje dotyczące procedury „Niebieskie Karty”, czyli sposobu postępowania wobec rodziny dotkniętej przemocą.

Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy ograniczy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem. Kontakty obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.

Postępowanie sądowe w sprawach rodzinnych wyłączone zostało z niemieckiego Kodeksu postępowania cywilnego i uregulowane zostało w osobnej ustawie. Ustawa o postępowaniu w sprawach rodzinnych i sądownictwie nieprocesowym weszła w życie z dniem 1.09.2009 r.

Becikowe to popularna nazwa jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka. Przysługuje ono matce dziecka lub jego ojcu, opiekunowi prawnemu lub opiekunowi faktycznemu dziecka. Otrzyma je ta osoba, która pierwsza złoży wniosek.

W dniu 28 kwietnia 2011 r. Sejm przyjął ustawę o wspieraniu i systemie pieczy zastępczej. Ustawa ma przede wszystkim na celu pomoc rodzinom, które mają kłopoty wychowawcze oraz zmienić system opieki nad dziećmi pozbawionymi opieki rodziców. Ustawa wprowadza funkcję tzw. asystenta rodziny, który ma pomagać nie tylko w problemach wychowawczych, ale również w codziennych sprawach.

W dniu 28 kwietnia 2011 r. Sejm przyjął ustawę o wspieraniu i systemie pieczy zastępczej. Piecza zastępcza nad dzieckiem będzie sprawowana w ramach rodzinnych form oraz w formie instytucjonalnej. Wśród instytucji sprawujących pieczę zastępczą nad dzieckiem szczególne miejsce powinny zajmować rodzinne formy. Zakłada się więc, że podstawowymi formami pieczy zastępczej będą rodziny zastępcze spokrewnione, rodziny zastępcze niespokrewnione (zawodowe i niezawodowe) oraz rodzinne domy dziecka.

W dniu 28 kwietnia 2011 r. Sejm przyjął ustawę o wspieraniu i systemie pieczy zastępczej. Ustawa szczególnie kładzie nacisk na działania profilaktyczne, pomagające rodzinie w prawidłowym funkcjonowaniu i wychowywaniu dzieci, przeciwdziałające powstawaniu problemów lub pozwalające je rozwiązywać we wczesnym okresie ich pojawiania się. Podstawowym narzędziem działania na rzecz dziecka jest praca z rodziną.

W dniu 6 listopada 2008 r. został uruchomiony bezpłatny, ogólnopolski Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży - 116 111. Telefon służy młodzieży i dzieciom potrzebującym wsparcia, opieki i ochrony, zapewnia dzwoniącym kontakt z fachowcami w trudnych dla nich sytuacjach. Telefon prowadzony jest przez Fundację Dzieci Niczyje.

Zgodnie z art. 208 Kodeksu karnego kto rozpija małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając jego spożycie lub nakłaniając go do spożycia takiego napoju, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Zgodnie z ustawą o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 opieka nad dziećmi może być organizowana w formie żłobka, klubu dziecięcego a także sprawowana przez dziennego opiekuna oraz nianię.

Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Najczęściej będzie chodziło o sytuacje, w których rodzice dziecka chcą sprzedać dom odziedziczony przez dziecko albo rozporządzić majątkiem dziecka dokonując darowizny.

Masz prawo znać swoje prawa. Rodzice i nauczyciele też powinni je znać i umożliwić Ci ich poznanie (na podstawie Konwencji o Prawach Dziecka, art. 5, 29, 42).

Masz prawo uczyć się i zdobywać informacje. Szkoła powinna uczyć Cię szacunku dla praw człowieka (na podstawie Konwencji o Prawach Dziecka, art. 13, 17, 28, 29).

Masz prawo do odpoczynku i wolnego czasu. Nikt też nie może zmuszać Cię do pracy ponad siły ani wykorzystywać zarobkowo w inny sposób (na podstawie Konwencji o Prawach Dziecka, art. 31 i 32).

Nawet, gdy nie jesteś w pełni zdrowy, masz prawo do normalnego życia. Przysługują Ci też specjalne przywileje (na podstawie Konwencji o Prawach Dziecka, art. 23).

Pamiętaj, że tak jak inne dzieci, Ty również masz prawo do prywatności (na podstawie Konwencji o Prawach Dziecka, art. 16).

Ty, tak jak inne dzieci, masz prawo do życia, rozwoju i tożsamości. Państwo, w którym mieszkasz, chroni Twoje życie i stoi na straży twojego bezpieczeństwa (na podstawie Konwencji o Prawach Dziecka, art. 6, 7, 8).

Masz prawo żyć bez przemocy. Nikt nie może Cię bić ani znęcać się nad Tobą w inny sposób (na podstawie Konwencji o Prawach Dziecka, art. 19).

Masz prawo do wychowania w rodzinie, a rodzice powinni zawsze kierować się Twoim dobrem. Państwo ma obowiązek ich w tym wspierać. Masz również prawo do kontaktu z obojgiem rodziców (na podstawie Konwencji o Prawach Dziecka, art. 9, 18).

Nikt nie może wykorzystywać seksualnie żadnego dziecka. Masz prawo do ochrony przed takimi zachowaniami (na podstawie Konwencji o Prawach Dziecka, art. 34).

Masz prawo do ochrony zdrowia i do właściwej opieki lekarskiej (na podstawie Konwencji o Prawach Dziecka, art. 24).

Masz prawo do wyrażenia swojego zdania w ważnych sprawach, które ciebie dotyczą (na podstawie Konwencji o Prawach Dziecka, art. 12).

Osoba samotnie wychowująca dziecko może ubiegać się o podstawowe świadczenie i odpowiednie dodatki do niego. Prawo to określone jest w ustawie o świadczeniach rodzinnych.

Trybunał Konstytucyjny orzekł iż zróżnicowanie opodatkowania w zależności od posiadania rodziny na utrzymaniu jest zgodne z konstytucją. Chodziło o sprawę, w której rodzic nie sprawujący bezpośredniej opieki nad dzieckiem, przez sam fakt łożenia na utrzymanie dziecka chciał być traktowany jako osoba samotnie wychowująca to dziecko.

W województwie łódzkim rozpoczął się „Program zapobiegania zaburzeniom depresyjnym dzieci i młodzieży”. Program jest adresowany do dzieci w wieku 11 – 13 lat. Program przewiduje udział w warsztatach terapeutycznych oraz konsultacje bezpłatne z terapeutami.

Kto, mając obowiązek opieki lub nadzoru nad małoletnim do lat 7 albo nad inną osobą niezdolną rozpoznać lub obronić się przed niebezpieczeństwem, dopuszcza do jej przebywania w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia człowieka, podlega karze grzywny albo karze nagany.

W dniu 18 kwietnia 2011 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie procedury postępowania przy wykonywaniu czynności odebrania dziecka z rodziny w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie. Rozporządzenie to jest wynikiem zmiany ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, która weszła w życie z dniem 1 sierpnia 2010 r., stąd potrzeba, aby rozporządzenie weszło w życie.

Powierzenie dziecka niani to kolejny ze sposobów opieki nad dziećmi do lat trzech, które istnieją na bazie ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat trzech.

Dzienny opiekun jest zatrudniany przez gminę na umowę o świadczenie usług. Sprawuje on opiekę nad dziećmi powyżej 20 tygodnia życia.

Żłobek jest jedną z form opieki nad dziećmi do 3 roku życia. Opieka w żłobku sprawowana jest nad dziećmi w wieku od 20 tygodnia życia.

Rzecznik Praw Dziecka stoi na straży praw przysługujących każdemu dziecku. Jeżeli uzyska informacje lub dostrzeże naruszenie praw dziecka może podjąć działania, które przewiduje ustawa o Rzeczniku.

Rodziną zastępczą mogą zostać zarówno małżeństwa jak i osoby samotne. Muszą jednak spełnić odpowiednie warunki.

Pedofilia to rodzaj zboczenia seksualnego, polegającego na osiąganiu satysfakcji seksualnej w kontakcie z dziećmi. Pedofilia jest w polskim prawie zabroniona i surowo karana.

Klub dziecięcy jest formą opieki nad dziećmi do lat trzech.

Grooming polega na tworzeniu za pomocą Internetu relacji pomiędzy osobą dorosłą a dzieckiem, w celu wykorzystania seksualnego tego dziecka.

Becikowe jest jednorazowym dodatkiem w wysokości 1000 zł, przyznawanym z tytułu urodzenia dziecka. Świadczenie wypłacane jest niezależnie od dochodów osiąganych przez rodziców dziecka.

Władza rodzicielska rozciąga się nad dzieckiem do ukończenia przez nie 18 roku życia. Nie jest to jednak władza niczym nieograniczona. Należy pamiętać o przysługujących każdemu dziecku prawach.

Prawa dziecka są chronione m.in. Konwencją o Prawach Dziecka wydaną przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. Polska jest stroną tej konwencji, a polskie prawo jest zgodne z jej postanowieniami. Polska ratyfikowała tą konwencję w 1991 roku.

12 kwietnia ok. 430 tysięcy uczniów klas trzecich gimnazjum rozpoczyna swój pierwszy egzamin gimnazjalny. Co warto o nim wiedzieć?

Ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat trzech przewiduje, że opiekunem w żłobku lub klubie dziecięcym może być osoba, która ma co najmniej wykształcenie średnie oraz co najmniej dwuletnie doświadczenie w pracy z takimi dziećmi. Doświadczenie można zastąpić odbyciem 280 – godzinnego szkolenia.

Przysposobić wspólnie mogą tylko małżonkowie. Przysposobienie ma skutki przysposobienia wspólnego także wtedy, gdy osoba przysposobiona przez jednego z małżonków zostaje następnie przysposobiona przez drugiego małżonka. Dopuszczalność przysposobienia należy oceniać w świetle zasad ochrony dobra dziecka.

Zgodnie z art. 200 Kodeksu karnego kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. Tej samej karze podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego prezentuje małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie czynności seksualnej.

W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka.

Władza rodzicielska - vademecum

Przedszkola w opinii NIK

Jakie sprawy rozpoznaje sąd rodzinny?

Nazwisko małżonków i dzieci

Przemoc wobec głuchych dzieci

Ochrona dziecka poczętego

Nierozdzielanie rodzeństwa – jakie założenia?

„Niebieskie karty” – jakie zmiany?

Na czym polega ograniczenie utrzymywania kontaktów z dzieckiem?

Reforma postępowania sądowego w sprawach rodzinnych w Niemczech

Który rodzic otrzyma becikowe?

Kim jest asystent rodziny?

Jakie zmiany w pieczy zastępczej?

Jaka pomoc w opiece i wychowaniu dziecka?

Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111

Jaka odpowiedzialność za rozpijanie małoletniego?

W jaki sposób jest wybierany dzienny opiekun?

Jak zarządzać majątkiem dziecka?

Dziecko ma prawo znać swoje prawa

Dziecko ma prawo do nauki

Dziecko ma prawo do odpoczynku

Dziecko nie może być dyskryminowane

Dziecko ma prawo do prywatności

Dziecko ma prawo do życia

Dziecko ma prawo do życia bez przemocy

Dziecko ma prawo do wychowania w rodzinie

Dziecko ma prawo do ochrony przed wykorzystywaniem seksualnym

Dziecko ma prawo do opieki lekarskiej

Dziecko ma prawo do wypowiedzi w ważnych dla niego sprawach

Zasiłek dla samotnej matki

Zróżnicowanie opodatkowania w zależności od rodziny na utrzymaniu

Jakie są założenia programu walki z depresją dzieci w województwie łódzkim?

Jaka jest odpowiedzialność za narażenie dziecka na niebezpieczeństwo?

Jak przebiega odebranie dziecka przez policję w związku z przemocą?

Niania

Dzienny opiekun

Żłobek

Rzecznik Praw Dziecka

Rodzina zastępcza

Pedofilia

Klub dziecięcy

Grooming

Becikowe

Jakie są prawa dziecka w rodzinie?

Jak chronione są prawa dziecka?

Co warto wiedzieć o egzaminie gimnazjalnym?

Jak wygląda szkolenie dla opiekuna w żłobku?

Czy małżonkowie mogą wspólnie przysposobić?

Kiedy mamy do czynienia z wykorzystywaniem seksualnym dziecka?

Jak i kiedy zawrzeć porozumienie wychowawcze?