Rażąca niewdzięczność jest jedną z najczęściej w praktyce spotykanych przesłanek odwoływania poczynionych darowizn. Warto w tym przypadku wiedzieć, że o ile możliwe jest odwołanie zarówno darowizny dokonanej jak i obiecanej, to rażąca niewdzięczność musi wystąpić już po wykonaniu darowizny. W innym przypadku przewidziana w art. 898 Kodeksu cywilnego możliwość odwołania darowizny nie może zostać zastosowana.
Rażąca niewdzięczność nie doczekała się niestety kodeksowej definicji, podobnie zresztą jak inne sformułowania, takie jak „zasady współżycia społecznego” czy „dobra wiara”. Ich określenie pozostawiono praktyce sądowej i orzeczeniom sądowym. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że przez pojęcie rażącej niewdzięczności należy rozumieć tylko takie czynności obdarowanego (działania lub zaniechania), które są skierowane przeciwko darczyńcy z zamiarem nieprzyjaznym. Może tu chodzić przede wszystkim o dwie sytuacje:
- Dopuszczenie się przestępstwa przeciwko darczyńcy,
- Naruszenie przez obdarowanego obowiązków wynikających ze stosunków osobistych łączących go z darczyńcą (np. obowiązek udzielenia pomocy w trudnej sytuacji).
Zobacz również: Z jakich powodów można odwołać darowiznę?
Znamion rażącej niewdzięczności nie wyczerpują z reguły czyny nieumyślne obdarowanego, a także drobne czyny nawet umyślne, ale nie wykraczające w określonych środowiskach poza zwykłe konflikty życiowe (rodzinne). O istnieniu lub nieistnieniu podstaw do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności decydują w każdym wypadku konkretne okoliczności, rozważane na tle zwyczajów panujących w określonym środowisku społecznym.
Rażąca niewdzięczność nie musi dotyczyć bezpośrednio osoby darczyńcy. Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności jest możliwe także w przypadku, gdy obdarowany nie przestrzega pewnych norm moralnych w stosunku do bliskich darczyńcy, np. jego dzieci.
Każde przebaczenie obdarowanemu przez darczyńcę, powoduje że dany akt niewdzięczności nie może być podstawą do odwołania darowizny.
Zobacz serwis: Wykonanie i odwołanie darowizny
Podstawa prawna: art. 898 Kodeksu cywilnego