Darowizny a spadek

Zaliczanie darowizn następuje zarówno w przypadku dziedziczenia ustawowego i działu spadku, jak i podczas wyliczania zachowku.

1. DZIAŁ SPADKU A DOLICZANIE DAROWIZN

Po sporządzeniu spisu przedmiotów należących do spadku, lub w oparciu o inwentarz, należy przystąpić do obliczania „schedy spadkowej”.

Obliczanie schedy spadkowej jest analogiczne do wyliczania zachowku- wiąże się z obowiązkiem zaliczania darowizn – jednak bardziej ograniczonym:

• dotyczy wyłącznie spadkodawców ustawowych – przy dziedziczeniu ustawowym
• dotyczy wyłącznie – dziedziczenie zstępnych (dzieci, wnuków) oraz małżonka spadkodawcy.

Oznacza to, że w sytuacji, w której dziedziczy małżonek łącznie z rodzicami, lub rodzeństwem , albo kiedy dziedziczą rodzice i rodzeństwo- zaliczanie nie następuje.

Zobacz: Pomoc prawna

Spadkodawca może inaczej postanowić w testamencie.

Doliczanie darowizn.

Do spadku ( w przypadkach podanych powyżej) dolicza się wartość udzielonych darowizn.

Wartość samego spadku wynosi 100.000 zł , jednak spadkodawca przed śmiercią przekazał swojemu synowi dom o wartości 300.000 zł. – spadek do podziału , wynosi więc 400. 000zł.

Tę wartość dzieli się następnie zgodnie z udziałami, które odziedziczył każdy ze spadkobierców.

Powyższy spadek odziedziczyli wspólnie 3 synowie, oraz żona spadkobiercy – scheda spadkowa każdego z nich wynosi 100.000 zł.

Zaliczanie darowizn na schedę spadkową

O ile spadkodawca w akcie darowizny nie postanowił inaczej – darowiznę zalicza się na schedę spadkową.

Jeśli wartość darowizny przekracza schedę spadkową – spadkobierca taki nie jest zobowiązany do spłaty pozostałych spadkobierców- jego osobę pomija się przy dziale.

Jeśli spadkodawca zwolnił spadkobiercę z zaliczenia darowizny na rzecz schedy- wówczas spadek dziedziczy na zasadach ogólnych i w taki też sposób uczestniczy w podziale (tak jakby darowizny nie było).

Zobacz też: Ekspert radzi: Darowizna a zachowek

2. ZACHOWEK A ZALICZANIE DAROWIZN

Wyliczając zachowek należy ustalić jaki udział przypadałby danej osobie, jeśli spadkodawca nie pozostawił testamentu.

Jednakże w odróżnieniu o ustalania udziału w przypadku prostego dziedziczenia ustawowego, jest tu pewna istotna różnica.

Wyliczając udział spadkowy bierze się również pod uwagę spadkobierców :

•  niegodnych
•  lub którzy odrzucili spadek.

Porównaj: Kto i kiedy może dziedziczyć ?

Nie bierze się jednak pod uwagę osób, które dziedziczenia się zrzekły (w drodze umowy ze spadkodawcą), oraz osób wydziedziczonych (skutecznie).

Określanie wartości spadku na potrzeby zachowku.

Wyliczanie wartości nominalnej zachowku jest dosyć skomplikowane i wymaga prześledzenia historii rodzinnych darowizn, oraz dokładnej treści testamentu.

Obliczając wartość (pieniężną) udziału, w oparciu o który ustala się zachowek, należy masę spadku powiększyć o darowizny udzielone spadkobiercom przez spadkodawcę, z wyjątkiem:

• drobnych darowizn (np. prezentów urodzinowych)

• darowizn udzielonych innym osobom niż spadkodawcy, lub uprawnieni do zachowku, wcześniej niż 10 lat przed otwarciem spadku (śmiercią spadkodawcy).

W sytuacji, w której zstępni spadkodawcy są uprawnieni do zachowku do wartości spadku nie zalicza się darowizn dokonanych zanim spadkobierca miał dzieci. W sytuacji, w której do zachowku uprawniony jest małżonek, do wartości spadku nie zalicza się darowizn dokonanych przed wstąpieniem w związek małżeński.

Stanisław Kowalski pozostawił po śmierci majątek wart ok. 5.000 zł. Jedynym spadkobiercą uczynił swoją konkubinę. Przed śmiercią przekazał jej jednak mieszkanie o wartości 200.000 zł, oraz samochód o wartości 40.000 zł. Obie darowizny były dokonane 3 lata przed śmiercią. Jego syn może domagać się zachowku w oparciu o kwotę : 5.000 (wartość spadku) + 200.000 (wartość mieszkania) + 40. 000 zł (wartość samochodu) = 245.000 zł. Zważywszy na to, że jest pełnoletni, oraz byłby jedynym spadkobiercą gdyby Stanisław Kowalski nie sporządził testamentu, przysługuje mu zachowek w wysokości 1/2 x 245. 000 zł = 122 500 zł.

Nie zalicza (czyli nie odejmuje wartości) się do spadku wartości zapisów i poleceń.

Zaliczenie darowizn i zapisów na poczet zachowku.

Wyliczywszy wartość spadku (często jest to niestety dość skomplikowane), należy się następnie zastanowić, czy i jak spadkodawca zadbał za życia o uprawnionych do zachowku.

W szczególności:

•   na poczet zachowku zalicza się wszystkie darowizny dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku.
•   jeśli uprawnionymi są dzieci spadkodawcy, na poczet zachowku zalicza się koszty wychowania, oraz wykształcenia, które poniósł spadkodawca- jeśli przekroczyły przeciętną wartość w danym środowisku.

Spadkodawca pożyczał pieniądze, oraz pracował na 2 etaty aby zapewnić synowi studia na prywatnej uczelni. Koszt czesnego można zaliczyć na poczet zachowku, jeśli uprawnionymi do zachowku są potomkowie zstępnego spadkodawcy – na rzecz ich zachowku zalicza się darowizny udzielone ich rodzicowi.

Zobacz serwis: Umowa darowizny