Kiedy mamy do czynienia z warunkiem, a kiedy terminem?
Różnica pomiędzy terminem a warunkiem sprowadza się do tego, czy czynnik warunkujący skuteczność czynności prawnej jest zdarzeniem przyszłym pewnym, czy niepewnym.
Spełnienie warunku to zdarzenie niepewne- nie musi się wydarzyć nigdy:
Jan C. uzależnił udzielenie darowizny samochodu swojemu synowi od zdania przez niego egzaminu na prawo jazdy. Jakkolwiek jest wysoce prawdopodobne, że w końcu mu się to uda – nie można mieć co do tego pewności.
Termin – związany jest z wydarzeniem pewnym (zazwyczaj związanym z upływem czasu: np. za rok, 15 sierpnia, zimą itp.) – nie jest związane z czynnościami podjętymi ani przez darczyńcę, ani przez obdarowanego.
Jan C. uzależnił od darowiznę pieniędzy od upływu terminu lokaty w banku – tak aby pieniądze można było wypłacić bez utraty odsetek lub kary umownej. Z uwagi na pewność tego zdarzenia (lokata terminowa – 3 miesięczna) mamy do czynienia z terminem.
Zobacz: Porada prawna
Upływ terminu lub spełnienie warunku mogą dotyczyć zarówno darczyńcy jak i obdarowanego, w zależności od sytuacji.
Skutkiem zastrzeżenia warunku lub terminu jest to, że dana umowa (lub inna czynność prawna) dochodzi do skutku dopiero po zaistnieniu danych okoliczności - wcześniej jest niejako zawieszona.
Warunek / termin zawieszający i rozwiązujący
Skutki zastrzeżenie warunku lub terminu mogą być dwojakie – rozwiązujące lub zawieszające. Warunek rozwiązujący- dotyczy sytuacji, w których jego spełnienie kończy określony stosunek prawny (np. zwalniając kogoś z długu).
Jan C. powiązał rozwiązanie umowy użyczenia nieruchomości, którą podpisał z bratem od zakupu przez niego własnego mieszkania.
Skutek zawieszając natomiast, oznacza, że do momentu spełniania warunku (upływu terminu) czynność prawna nie dojdzie do skutku – tak jak w przykładach w pierwszym akapicie.
Jakich warunków nie można stosować
Przede wszystkim zarówno warunek jak i termin nie mogą dotyczyć czynności rozporządzających nieruchomością (w tym darowizny)- ponieważ godziło by to w pewność obrotu i wiarygodność ksiąg wieczystych.
Poza tym, warunek ani termin nie mogą być niemożliwe do spełnienia (lub niezgodne z prawem, lub zasadami współżycia społecznego:
Warunek – spełnienie świadczenia uzależnione od przejścia bosą stopą przez jezioro.
Termin – "jak się Gwiazdka z pierwszym maja zejdzie”.
Skutek zastosowania warunku niemożliwego może być dwojaki (w zależności od typu):
- w przypadku warunku / terminu zawieszającego – nieważność czynności (nie może dojść do skutku);
- w przypadku rozwiązującego – zastrzeżenie uznaje się za niebyłe.
Jeżeli strona, której zależy na nieziszczeniu się warunku, przeszkodzi w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego ziszczeniu się warunku, następują skutki takie, jak by warunek się ziścił. Jeżeli, z kolei, strona, której zależy na ziszczeniu się warunku, doprowadzi w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego do ziszczenia się warunku, następują skutki takie, jak by warunek się nie ziścił.
Zobacz serwis: Darowizny