Przy spełnieniu kilku przesłanek możliwe jest przeprowadzenie czynności notarialnej (np. umowy darowizny) bez obowiązku ponoszenia kosztów związanych z wynagrodzeniem notariusza.
Podstawa prawna do wystąpienia z wnioskiem o zwolnienie od ponoszenia wynagrodzenia notariusza
Podstawa prawna do wystąpienia z wnioskiem w przedmiocie zwolnienia od obowiązku ponoszenia wynagrodzenia notariusza uregulowana jest w art. 6 ustawy z dnia 14 lutego 1991roku Prawo o notariacie. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu jeżeli osoba zamierzająca dokonać czynności notarialnej nie jest w stanie bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny ponieść żądanego przez notariusza wynagrodzenia, może wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania o zwolnienie w całości lub w części od ponoszenia tego wynagrodzenia.
Ze stosowanym wnioskiem mogą wystąpić także osoby prawne, w tym między innymi spółki prawa handlowego, które wykażą, że nie dysponują dostatecznymi środkami na ponoszenie wynagrodzenia żądanego przez notariusza.
Kto i kiedy może wystąpić z wnioskiem o zwolnienie od obowiązku ponoszenia wynagrodzenia notariusza?
Występując ze stosownym wnioskiem właściwy miejscowo sąd bada czy w ogóle zachodzi podstawa do przeprowadzenia czynności notarialnej, a także czy sytuacja finansowa wnioskodawcy legitymuje go do przeprowadzenia czynności notarialnej bez obowiązku uiszczenia wynagrodzenia notariusza.
We wniosku o zwolnienie z obowiązku ponoszenia wynagrodzenia notariusza należy precyzyjnie wskazać jaka czynność notarialna ma zostać przeprowadzona u notariusza. Należy uzasadnić potrzebę przeprowadzenia czynności notarialnej i załączyć do wniosku stosowne dokumenty potwierdzające twierdzenia zamieszczone we wniosku o zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów związanych z wynagrodzeniem notariusza.
Zgodnie z paragrafem 5 artykułu 6 ustawy z dnia 14 lutego 1991roku Prawo o notariacie sąd rozpoznając wniosek o zwolnienie od obowiązku ponoszenia kosztów związanych z wynagrodzeniem notariusza stosuje przepisy o zwolnieniu z kosztów sądowych uregulowane w ustawie z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst pierwotny: Dz. U. 2005 r. Nr 167 poz. 1398). Na podstawie art. 100 ust. 2 i art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych sąd może zwolnić osobę zainteresowaną w całości lub w części od obowiązku ponoszenia kosztów związanych z wynagrodzeniem notariusza.
Należy pamiętać, że do wniosku o zwolnienie od kosztów, na podstawie art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, należy dołączyć oświadczenie, z którego będzie wynikać, iż osoba ubiegająca się o zwolnienie nie jest w stanie ponieść kosztów, a więc wynagrodzenia notariusza, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Przedmiotowe oświadczenie sporządza się według ustalonego wzoru. Wzór oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym stanowi załącznik rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie określenia wzoru oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym (Dz. U. 2006 r. Nr 27 poz. 200).
Zobacz również serwis: Notariusz
Zatem z wnioskiem o zwolnienie z obowiązku zapłaty wynagrodzenia notariusza może wystąpić osoba, która nie jest w stanie ponieść tych kosztów. Zatem w ramach prowadzonego postępowania sądowego sąd będzie badał sytuację materialną osoby ubiegającej się o przedmiotowe zwolnienie. Dokonując oceny aktualnej sytuacji finansowej osoby występującej ze stosownym wnioskiem sąd będzie skupiał się na okolicznościach wskazanych w samym wniosku, jak na faktach, które będą przedstawione w oświadczeniu obejmującym szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów. Jeżeli sąd stwierdzi, iż osoba ubiegająca się o zwolnienie znajduję się w takiej sytuacji finansowej, która uniemożliwia jej zapłatę wynagrodzenia notariusza, wówczas wyda postanowienie w przedmiocie zwolnienia w całości lub części od obowiązku ponoszenia tych kosztów.
Do którego sądu należy skierować wniosek?
Wniosek należy skierować do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej.
Jeżeli osoba zainteresowania zwolnieniem jej z obowiązku ponoszenia wynagrodzenia notariusza zamieszkuje w miejscowości Ozimek (województwo opolskie) wówczas właściwym do rozpoznania niniejszego wniosku jest Sąd Rejonowy w Opolu.
Zatem właściwym miejscowo sądem jest sąd położony w miejscu zamieszkania osoby zainteresowanej, względnie sąd, w którego okręgu osoba ma miejsce zamieszkania.
W razie ewentualnych wątpliwości w zakresie ustalenia, który z sądów jest właściwy do rozpoznania wniosku zachęcam do zapoznania się z treścią Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 października 2002r. w sprawie sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości. We wskazanym akcie prawnym ustawodawca precyzyjnie określił zasięg terytorialny poszczególnych sądów, czyli określił który sąd jest właściwy dla miejsca zamieszkania osoby zainteresowanej wystąpieniem z wnioskiem o zwolnienie jej z obowiązku ponoszenia wynagrodzenia notariusza.
Zobacz również: Jaka powinna być forma umowy darowizny?