Darczyńca
Osoba, która dokonuje rozporządzeniem swoim majątkiem, w celu nieodpłatnego przysporzenia na rzecz osoby trzeciej. Jego oświadczenie o darowiźnie powinno mieć formę kwalifikowaną (aktu notarialnego).
Darowizna
Jest to nieodpłatne przysporzenie obdarowanemu korzyści (wzbogacenie obdarowanego) kosztem majątku darczyńcy. Umowa darowizny może mieć skutek natychmiastowy (zobowiązująco- rozporządzający), lub tylko zobowiązujący (darczyńca zobowiązuje się do wykonania darowizny - czyli rozporządzenia rzeczą (przekazania rzeczy).
Forma umowy darowizny
Co do zasady umowa darowizny, dla swojej ważności wymaga aktu notarialnego. Umowa jest jednak ważna, jeśli przedmiot darowizny został wydany (czyli umowa została wykonana) – nawet jeśli nie ma właściwej formy.
Obostrzenie nie dotyczy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny (jeśli nie jest sporządzane w tym samym czasie/ miejscu co akt oświadczenia darczyńcy.
Notariusz
Inaczej „rejent” - to osoba zaufania publicznego, która dokonuje następujących czynności:
- sporządza akty notarialne,
- sporządza poświadczenia,
- doręcza oświadczenia,
- spisuje protokoły,
- sporządza protesty weksli i czeków,
- przyjmuje na przechowanie dokumenty, pieniądze i papiery wartościowe,
- sporządza wypisy, odpisy i wyciągi dokumentów,
- sporządza, na żądanie stron, projekty aktów, oświadczeń i innych dokumentów,
- sporządza inne czynności wynikające z odrębnych przepisów.
Przy dokonywaniu czynności notarialnej notariusz stwierdza tożsamość osób biorących udział w czynności
Podatek od spadków i darowizn.
Podatek płacony przez obdarowanych i spadkobierców. Jego wysokośc, a także limity kwot zwolnionych od podatku są uzależnione od stopnia pokrewieństwa (tzw. grup podatkowych). Od pokrewieństwa zależą również zwolnienia podmiotowe i przedmiotowe.
Jeśli darowizna jest dokonywana za pośrednictwem notariusza – jest ona odpowiedzialny za pobranie podatku od spadków i darowizn (jest płatnikiem podatku).
Polecenie
Darczyńca może nałożyć na obdarowanego obowiązek określonego świadczenia, lub zachowania. Może wskazać również cel na jaki musi zostać wykorzystana darowizna. Darczyńca może domagać się wykonania polecenia (również na drodze sądowej) o ile nie miało ono na celu wyłącznie dobra obdarowanego.
Przedmiot umowy darowizny
Przez przedmiot darowizny rozumie się rzecz, lub prawo, należące do darczyńcy, które w wyniku przekazania, lub umorzenia, zostanie przeniesione do majtku obdarowanego, kosztem majątku darczyńcy.
Przedmiotem darowizny mogą być zarówno przedmioty (oznaczone co do gatunku i tożsamości) jak i prawa (np. prawo użytkowania wieczystego) czy wierzytelności (cesja, czy umorzenie).
Obdarowany
Osoba, na rzecz której dokonano przysporzenia w wyniku umowy darowizny. Dla ważności umowy konieczne jest oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu (obdarowany może odmówić). Oświadczenie może być sporządzone w dowolnej formie (nawet dorozumianej – przez przyjęcie rzeczy). Nie dotyczy to sytuacji, w których akt notarialny jest niezbędny (np. przy darowiźnie nieruchomości).
Odwołanie darowizny
W określonych prawem przypadkach darowiznę (również wykonaną można odwołać) wymaga to złożenia obdarowanemu oświadczenia na piśmie.
Dotyczy to sytuacji - nagłego zubożenia darczyńcy (przy umowie niewykonanej) i rażącej niewdzięczności (w przypadku darowizny wykonanej).
Sądowe rozwiązanie umowy
Przedstawiciel osoby ubezwłasnowolnionej może żądać przed sądem rozwiązania umowy darowizny, (sporządzonej przed ubezwłasnowolnieniem darczyńcy) jeśli jest ona za wysoka, lub nieracjonalna.
Skutki umowy
Skutkiem umowy darowizny jest zobowiązanie się darczyńcy do dokonania przysporzenia na rzecz obdarowanego, oraz rozporządzenie konkretnym przedmiotem lub prawem (wykonanie umowy, przekazanie rzeczy).
Często skutki są jednoczesne (np. w przypadku umorzenia pożyczki, czy ustanowienia służebności). Mogą być też tylko zobowiązujące – np. darczyńca zobowiązuje się przekazać przedmiot darowizny za 3 miesiące od daty sporządzenia umowy.