Darowizna pieniężna w pierwszej linii, czyli w ramach najbliższej rodziny, nie zawsze musi być zgłaszana do urzędu skarbowego. Dopiero po przekroczeniu kwoty limitu, zarezerwowanej dla pierwszej grupy podatkowej, taki obowiązek się pojawia. Zgłoszenie pozwala na skorzystanie ze zwolnienia podatkowego od darowizn.
- Stopień pokrewieństwa ma znaczenie. Darowizna w pierwszej linii to I grupa podatkowa
- Limit dla darowizny w ramach pierwszej linii podatkowej wynosi 36 120 zł
- Jaki jest podatek po przekroczeniu limitu dla darowizny?
- Kiedy obowiązek zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego dla pierwszej linii podatkowej?
Kwestia opodatkowania darowizny pieniężnej zależy od stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym. Prawo wyróżnia trzy podstawowe grupy podatkowe. Jest również „zerowa” grupa podatkowa, która pozwala najbliższym na pełne zwolnienie z podatku. Każda z tych grup ma swój limit kwoty wolnej od podatku, po którego przekroczeniu darowiznę należy zgłosić do urzędu skarbowego.
Stopień pokrewieństwa ma znaczenie. Darowizna w pierwszej linii to I grupa podatkowa
Wyjaśnijmy, że podatek od spadków i darowizn jest ustalany w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Grupy te są określone na podstawie stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa obdarowanego wobec darczyńcy. Darowizna w pierwszej linii umownie oznacza nabywców darowizny zaliczanych do I grupy podatkowej, która obejmuje małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Pozostałe dwie grupy to:
- II grupa podatkowa obejmuje zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo, rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
- III grupa podatkowa obejmuje pozostałych nabywców.
Dodatkowo, istnieje również "zerowa" grupa podatkowa, która obejmuje członków najbliższej rodziny, takich jak małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha. Jak widać, jest to grupa nieco węższa niż I grupa podatkowa. Przynależność do tej grupy oznacza możliwość skorzystania z pełnego zwolnienia z podatku, przy spełnieniu określonych warunków.
Limit dla darowizny w ramach pierwszej linii podatkowej wynosi 36 120 zł
Aktualnie obowiązujące kwoty wolne od podatku od darowizn zostały ustalone na poniższych poziomach. W zależności od przynależności nabywcy do grupy podatkowej kwota wynosi:
- 36 120 zł - w przypadku I grupy podatkowej,
- 27 090 zł - w przypadku II grupy podatkowej,
- 5 733 zł - w przypadku III grupy podatkowej.
Oznacza to, że limit darowizny dla pierwszej linii podatkowej, tj. I grupy podatkowej, który nie podlega zgłoszeniu do urzędu skarbowego, wynosi 36 120 zł. Co istotne, do limitu kwoty wolnej od podatku zalicza się wszystkie otrzymane darowizny od tej samej osoby na przestrzeni ostatnich 5 lat. Warto więc pamiętać o sumowaniu kwot przekazywanych darowizn, by uniknąć ewentualnych kłopotów z urzędem skarbowym.
Jaki jest podatek po przekroczeniu limitu dla darowizny?
Skale podatkowe w podatku od spadków i darowizn zawiera poniższa tabela. Obecnie podatek wynika z przepisów rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2023 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek.
| Kwoty nadwyżki w zł | Podatek wynosi | |
| ponad | do | |
| 1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (pierwszej linii) | ||
| 11 833 | 3% | |
| 11 833 | 23 665 | 355 zł i 5% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
| 23 665 | 946 zł 60 gr i 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł | |
| 2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej | ||
| 11 833 | 7% | |
| 11 833 | 23 665 | 828 zł 40 gr i 9% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
| 23 665 | 1893 zł 30 gr i 12% od nadwyżki ponad 23 665 zł | |
| 3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej | ||
| 11 833 | 12% | |
| 11 833 | 23 665 | 1420 zł i 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
| 23 655 | 3313 zł 20 gr i 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł | |
Trzeba pamiętać, że obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstaje w różnych momentach, w zależności od formy nabycia majątku. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia.
Kiedy obowiązek zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego dla pierwszej linii podatkowej?
W momencie przekroczenia kwot wolnych od podatku, o których mowa powyżej, darowiznę należy zgłosić do urzędu skarbowego. Dokumentem właściwym będzie formularz SD-Z2 (zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych). Na zgłoszenie darowizny podatnik ma 6 miesięcy od dnia powstawia obowiązku podatkowego. W przypadku darowizny pieniężnej należy dodatkowo dostarczyć fiskusowi dokument otrzymania wpłaty, którym może być np. dowód przekazania pieniędzy na rachunek bankowy.
W związku z tym, obowiązek zgłoszenia darowizny w przypadku pierwszej linii (czyli I grupy podatkowej oraz grupy "zerowej") powstaje po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku, która aktualnie wynosi 36 120 zł. Manewr ten pozwala skorzystać ze zwolnienia i uniknąć obowiązku uiszczenia podatku.
Polecamy: „PODATKI 2025”. Komplet 11 publikacji o zmianach w podatkach
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2023 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek - Dz.U. 2023 poz. 1226
Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn