Darowizna od brata ponad limit 36 120 zł. Jak nie stracić zwolnienia podatkowego?

Czy darowizna przekraczająca limit 36 120 zł, przekazana przez brata dla siostry, będzie w całości zwolniona z podatku, pomimo że środki pochodzą z majątku wspólnego brata i jego małżonki? Czy siostra, jako obdarowana, będzie zwolniona z obowiązku płacenia podatku od połowy darowizny (traktowanej jak darowizna od bratowej), ze względu na obowiązujący ustrój wspólności majątkowej pomiędzy bratem a jego małżonką? Te pytania pojawiły się w jednej z najnowszych interpretacji podatkowych. Wszytko jednak zostało przeprowadzone prawidłowo, wobec czego Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził prawo do zwolnienia.

Darowizna od brata z majątku wspólnego, dla siostry, będącej w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój rozdzielności majątkowej

W sprawie rozpatrywanej przez organ skarbowy wskazano, że w najbliższej przyszłości Wnioskodawczyni otrzyma darowiznę od swojego brata w postaci środków pieniężnych. Wartość darowizny, która zostanie przekazana przekroczy limit wskazany w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, tj. kwotę 36 120 zł. Darowizna zostanie dokonana na podstawie pisemnej umowy darowizny. Umowa darowizny zostanie zawarta pomiędzy bratem Wnioskodawczyni (jako Darczyńcą) oraz Wnioskodawczynią (jako Obdarowaną). Wnioskodawczyni będąca Obdarowaną pozostaje w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój rozdzielności majątkowej. W treści umowy zostanie wskazane, że darowizna pieniężna zostanie przekazana do jej prywatnego majątku.

Środki pieniężne stanowiące darowiznę od brata Wnioskodawczyni zostaną przekazane na rachunek bankowy należący wyłącznie do Obdarowanej. Brat Wnioskodawczyni będący Darczyńcą pozostaje w związku małżeńskim, w którym obowiązuje wspólność majątkowa. Przedmiotowa darowizna zostanie przekazana z majątku wspólnego brata Wnioskodawczyni i jego małżonki.

Natomiast bratowa Wnioskodawczyni w odrębnym oświadczeniu wyrazi pisemną zgodę na dokonanie darowizny pieniężnej z majątku wspólnego. Środki pieniężne będące przedmiotem darowizny zostaną przekazane na rzecz Wnioskodawczyni z rachunku bankowego należącego wyłącznie do brata Wnioskodawczyni. W terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, Obdarowana zgłosi właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 wraz z wymaganymi załącznikami fakt otrzymania darowizn pieniężnych od brata.

Zdaniem Wnioskodawczyni, darowizna, którą przekaże jej brat będzie w całości podlegała zwolnieniu przewidzianemu w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Bez znaczenia jest to, że darowizna zostanie przekazana z majątku wspólnego brata Wnioskodawczyni i jego małżonki. Jednocześnie Wnioskodawczyni jako Obdarowana nie będzie musiała płacić podatku od spadków i darowizn od połowy darowizny (jak za darowiznę od bratowej), ze względu na wspólność majątkową pomiędzy bratem Wnioskodawczyni i jego małżonką.

Do zawarcia umowy darowizny niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy

Jak wynika z art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie to ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Do zawarcia umowy darowizny podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Kwota zwolnienia podatkowego zależy od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca, dla najbliższej rodziny limit to 36 120 zł

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

• 36 120 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
• 27 090 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
• 5 733 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Natomiast zgodnie z ust. 2 ww. przepisu, jeżeli nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych od tego samego zbywcy następuje więcej niż jeden raz, do czystej wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się czystą wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas od tego samego zbywcy w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Jak wynika z art. 14 ust. 1-3 ustawy o podatku od spadków i darowizn, wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

• do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
• do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
• do grupy III - innych nabywców.

Natomiast w myśl art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz

2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Zgłoszenie darowizny powinno być dokonane na formularzu SD-Z2

Zgłoszenie o nabyciu rzeczy i praw majątkowych powinno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2060). Natomiast zgodnie z art. 4a ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1. wartość majątku ostatnio nabytego doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby lub po tej samej osobie w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub

2. nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

Do dokonania darowizny z majątku wspólnego potrzebna jest zgoda drugiego małżonka

Jednocześnie zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r., poz. 1359 ze zm.), dalej jako: „Kodeks rodzinny i opiekuńczy”, zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. Jak wynika z art. 37 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Natomiast jak stanowi art. 37 § 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna. Z treści przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że zgoda małżonka jest niezbędna dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są składniki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umowy darowizny. W kontekście opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn zgoda udzielona przez małżonka będzie neutralna podatkowo i nie przyczyni się ona do tego, że małżonek Darczyńcy stanie się stroną umowy darowizny środków pieniężnych.

Darowizna od brata korzysta ze zwolnienia z opodatkowania, bo zostały spełnione wszystkie niezbędne warunki

W ocenie Wnioskodawczyni, w przypadku darowizny przekazanej przez brata na jej rzecz, zostaną spełnione zarówno przesłanki umożliwiające skorzystanie ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, jak i warunki uznania za darowiznę w myśl Kodeksu cywilnego. Wskazują na to poniżej wymienione okoliczności:

1. zostanie zawarta pisemna umowa darowizny pomiędzy bratem Wnioskodawczyni (Darczyńcą) a Wnioskodawczynią (Obdarowaną),

2. darowizna zostanie przekazana z rachunku bankowego, a jej otrzymanie zostanie udokumentowane dowodem przekazania na rachunek bankowy Obdarowanej,

3. zostanie złożone zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych SD- Z2 do właściwego urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny (tj. od dnia powstania obowiązku podatkowego).

Jednocześnie na możliwość skorzystania ze wskazanego powyżej zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nie wpłynie to, że przedmiotowa darowizna zostanie przekazana z majątku małżonków pozostających we wspólności majątkowej, zaś przelew bankowy zostanie wykonany z ich wspólnego rachunku bankowego. Wynika to z faktu, że bratowa Wnioskodawczyni wyrazi w odrębnym oświadczeniu pisemną zgodę na dokonanie darowizny z majątku wspólnego, przy czym nie zostanie ona stroną umowy przedmiotowej darowizny.

Dyrektor KIS potwierdził, że darowizna pieniężna, którą brat przekaże na jej rzecz będzie w całości podlegała zwolnieniu przewidzianemu w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Bez znaczenia będzie to, że darowizna zostanie przekazana z majątku wspólnego brata Wnioskodawczyni i jego małżonki. Jednocześnie Wnioskodawczyni jako Obdarowana nie będzie musiała płacić podatku od spadków i darowizn od połowy darowizny (jak za darowiznę od bratowej), mimo obowiązującego ustroju wspólności majątkowej pomiędzy bratem Wnioskodawczyni i jego małżonką.