Sąd i darowizny: Kiedy jest rażąca niewdzięczność? Nawet alkoholik ma prawo zachować darowiznę [Odwołanie darowizny nie jest proste]

Sądy rozpoznając pozwy o odwołanie darowizny z uwagi na alkoholizm wskazują, że nadużywaniem alkoholu obdarowany szkodzi sam sobie, a nie darczyńcom.

Ważne jest też to, czy alkoholizm obdarowanego był problem przed dokonaniem darowizny. Jeżeli darczyńca wiedział o tym, to alkoholizm nie daje podstawy do odwołania darowizny (w praktyce). Inną sprawą jest połączenie alkoholizmu z pobiciem darczyńcy, znęcaniem się nad nim albo wyzywaniem go. 

Tak więc mitem jest możliwość odwołania darowizny przez alkoholizm obdarowanego jako jedyną przesłankę. 

Polecamy także artykuł o nieetycznym odwołaniu darowizny: Sąd: Złośliwe odwołanie darowizny skończyło się zapłatą 10 800 zł bez szans na zwolnienie 

Źródło przykładu: Sąd Okręgowy w Płocku I C 492/1

Link do wykorzystanego wyroku: 

W sprawie tej sędziowie zajęli takie stanowisko:

1) Z całą pewnością uzależnienie pozwanego od alkoholu stanowi okoliczność obarczającą emocjonalnie powodów i wywołującą ich cierpienie jako rodziców.

2) Jednak – podobnie jak zaniedbania pracy w gospodarstwie - okoliczność ta sama w sobie nie jest działaniem pozwanego intencjonalnie skierowanym przeciwko darczyńcom. 

3) Konsekwencje alkoholizmu obarczają w sposób negatywny przede wszystkim alkoholika.

Sędziowie tak dalej argumentowali: 

4) W tym miejscu przypomnieć należy, iż – jak przyznali obydwoje powodowie oraz świadkowie przesłuchani na ich wniosek – pozwany nadużywał alkoholu także przed zawarciem umowy darowizny, chociaż wówczas jego stan nie był jeszcze tak poważny. Relacje między D. G. a darczyńcami już wtedy nie układały się prawidłowo; doszło nawet do użycia przemocy przez pozwanego wobec powoda w roku 1995 (darowizna gospodarstwa rolnego była 5 lat później w 2000 r.). Pomimo tego K. i T. G. zdecydowali się na darowanie nieruchomości synowi, żywiąc nadzieję, że skłoni go to do zmiany trybu życia. Ich kalkulacje okazały się zawodne. Nie mniej jednak w tych okolicznościach fakt, iż po dokonaniu darowizny pozwany nadal nadużywał alkoholu (co doprowadziło do pogorszenia jego stanu) nie może być uznany za rażącą niewdzięczność wobec obdarowanych z punktu widzenia normy art. 898 § 1 k.c.

Komentarz: Sędziowie uznali, że alkoholizm to czynnik szkodzący alkoholikowi. Klęska kalkulacji rodziców, że "syn się zmieni po darowiźnie i przestanie pić" jest przesłanką nieznaną kodeksowi cywilnego w sprawach o odwołanie darowizny.

I drugi przykład:

Obdarowany nadużywał alkoholu, ale nie bił

Przykład pochodzi z wyroku Sądu Okręgowego w Płocku. I C 280/21. Link to wyroku

Opis stanu faktycznego:

Rodzice postanowili odebrać darowiznę na rzecz syna i jego żony (gospodarstwo rolne). Bo żona się rozwiodła z ich synem. Odwołanie darowizny wobec syna było taktyczne. Mężczyzna miał długi i odebranie mu gospodarstwa rolnego sprawiało, że wierzycieli tracili cenny aktyw. Rodzice w toku realizacji planu starali się przedstawić w jak najgorszym świetle swojego syna, ale sąd się na to nie nabrał. Sędziowie po zapoznaniu się z przerysowanym opisem rodziców skutków alkoholizmu syna odpowiedzieli tak:

"Pozwany nadużywał alkoholu i ostatecznie wyprowadził się z przedmiotowej nieruchomości. Jednakże nie jest prawdą, iż pozwany znęcał się fizycznie i psychicznie nad powodami. Nigdy takie sytuacje nie miały miejsca. Pozwany nie bił rodziców, nie wyzywał ich, a jego relacje z nimi były i w ocenie Sądu nadal są dobre. Wbrew twierdzeniom powodów utrzymuje on z nimi relacje, pomaga im w prowadzeniu gospodarstwa, na ich prośbę wykonuje w nim prace np. w okresie żniw, ma z nimi kontakt telefoniczny. W ocenie Sądu działania powodów w sprawie niniejszej również są próbą ratowania sytuacji pozwanego i konsekwencją złożenia przez pozwaną wniosku o podział majątku wspólnego."

Komentarz: Sędziowie mówią w powyższym fragmencie: "Próbujecie wykorzystać alkoholizm obdarowanego (jest on faktem) do obejścia prawa i odwołania darowizny, kiedy nie są spełnione przesłanki ustawowe dla tej instytucji."

Podstawa prawna odwołania darowizny: