Osoba zobowiązana do świadczeń alimentacyjnych może w pewnych sytuacjach domagać się zmiany wysokości ustalonych pierwotnie alimentów. Do takiego jednak postępowania należy się odpowiednio przygotować.
Podstawy do obniżenia alimentów
Wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej (np. dziecka) oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (np. ojca). Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego nie są określone rzeczywistymi zarobkami, lecz takimi, jakie ta osoba mogłaby uzyskiwać przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych. Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb oraz pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego pozostają we wzajemnej zależności i obie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustaleniu przez sąd wysokości alimentów (wyrok SN z dnia 10.10.1969 r., III CRN 350/69).
Skutecznego żądania obniżenia ustalonej pierwotnie w innym orzeczeniu lub umowie kwoty alimentów można domagać się w sytuacji zmiany stosunków. Zmiana stosunków może zaś polegać na obniżeniu się możliwości zarobkowych lub majątkowych osoby zobowiązanej do alimentów lub zmniejszeniu się potrzeb osoby uprawnionej do alimentów. Obniżenie możliwości zarobkowych lub majątkowych może mieć miejsce w sytuacji gdy np. zobowiązany do łożenia alimentów ojciec ulegnie wypadkowi. Sam fakt urodzenia się kolejnego dziecka nie pociąga za sobą automatycznie ustania obowiązku alimentacyjnego w stosunku do pozostałych dzieci. Może on jednak ewentualnie wpłynąć na rozmiar istniejącego obowiązku (wyrok SN z dnia 14.05.2002 r., V CKN 1032/00). Z kolei zmniejszenie potrzeb osoby uprawnionej do alimentów uprawniające do zmiany orzeczenia, może mieć miejsce, gdy dziecko otrzyma dobrze płatną pracę.
Pozew o obniżenie alimentów
Pozew o obniżenie alimentów należy wnieść do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do alimentów. W pozwie należy określić w szczególności strony postępowania, wartość przedmiotu sporu oraz wysokość aktualnych i proponowanych alimentów. Od składanego pozwu pobierana jest opłata w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu. Trudna sytuacja majątkowa umożliwia starania od zwolnienia od ponoszenia kosztów sądowych. W pozwie powinny znaleźć się okoliczności mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy z których będzie wynikać istnienie istotnej zmiany w sytuacji majątkowej zobowiązanego lub uprawnionego. Warto również twierdzenia z pozwu poprzeć poprzez wskazanie odpowiednich dowodów w postaci dokumentów lub świadków.
Termin na złożenie pozwu
Obowiązujące przepisy nie zawierają terminów do wniesienia pozwu o obniżenie alimentów. Z żądaniem takim można wystąpić w sytuacji zaistnienia istotnej zmiany stosunków jakie zaszły od czasu ustalenia obecnej kwoty alimentów. Żądanie obniżenia alimentów może pojawiać się w sytuacji każdorazowego zaistnienia istotnej zmiany stosunków majątkowych stron.
r.pr. Piotr Rola