Zgodnie z definicją zawartą w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, obowiązek alimentacyjny to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Istotą tak określonego obowiązku jest to, że jedna strona ma prawo żądać dostarczenia tak wskazanych środków, a druga osoba ma obowiązek je dostarczyć. Dostarczanie środków utrzymania to zaspokajanie normalnych, bieżących potrzeb uprawnionego w postaci: pożywienia, ubrania, mieszkania, opału, niezbędnych przedmiotów umożliwiających przebywanie w środowisku i w rodzinie, leków itp. Dostarczanie środków wychowania obejmuje natomiast powinność starań o zdrowie uprawnionego, o jego rozwój fizyczny i umysłowy, stworzenie możliwości zdobycia wykształcenia, zapewnienie dostępu do dóbr kultury itp. Środki utrzymania i środki wychowania służą temu samemu celowi - zaspokajaniu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Pozostają zatem w ścisłym związku z sobą i z reguły nie da się ich rozdzielić. Nie można np. orzec w wyroku alimentów w części na pokrycie kosztów utrzymania, a w części - na potrzeby wychowania.
Katalog objętych obowiązkiem alimentacyjnym środków utrzymania, a także wychowania, może ulegać zmianom w zależności od sytuacji życiowych, zdarzeń losowych, podejmowanych czynności faktycznych i prawnych. Żaden przepis ustawy nie precyzuje, w jakiej postaci mają być spełniane świadczenia alimentacyjne, zarówno te przeznaczone na zaspokajanie potrzeb utrzymania, jak i te mające służyć potrzebom wychowania: w pieniądzu czy w naturze. Nie jest jednak celowe ograniczenie ich spełniania.
Zobacz również: Jak długo rodzice muszą płacić alimenty na dziecko?
Zobowiązani
Obowiązek alimentacyjny spoczywa przede wszystkim na krewnych w linii prostej i na rodzeństwie. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje jednak, że obowiązek alimentacyjny może dotyczyć także innych osób bliskich, nie związanych więzami krwi. Kodeks reguluje także obowiązek alimentacyjny ojca wobec dziecka pozamałżeńskiego, stosunki alimentacyjne między ojczymem lub macochą a pasierbem. Ponadto w kodeksie zawarty jest także obowiązek małżonków w zakresie przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, natomiast obowiązkom alimentacyjnym małżonków z małżeństw rozwiedzionych i unieważnionych poświęcony jest art. 60 i 61. Obowiązek alimentacyjny powstaje także w przypadku przysposobienia.
Przejęcie obowiązku alimentacyjnego przez osobę spoza kręgu osób wskazanych w ustawie nie jest dopuszczalne.
Zobacz również serwis: Alimenty