Obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Obowiązek alimentacyjny miedzy rodzeństwem obciąża zarówno rodzeństwo rodzone, jak i przyrodnie.
Obowiązek alimentacyjny w pierwszej kolejności obciąża krewnych w linii prostej. Istnieje zasada, że obciąża zstępnych przed wstępnymi. Oznacza to, że o alimenty ubiegać się mogą dzieci i wnuki względem rodziców i dziadków, w dalszej kolejności rodzice i dziadkowie względem dzieci i wnuków.
Obowiązek rodzeństwa pojawia się w dalszej kolejności jako krewnych w linii bocznej. Obowiązek alimentacyjny rodzeństwa znajduje się na samym końcu w kolejności wykonywania obowiązku alimentacyjnego.
Przesłanki obowiązku alimentacyjnego
Przesłankami obowiązku alimentacyjnego rodzeństwa są niedostatek po stronie brata lub siostry oraz możliwości majątkowo – finansowe po stronie zobowiązanego.
Niedostatek to stan, którym osoba nie jest w stanie sama się utrzymać. Nie ma możliwości własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb życiowych. Usprawiedliwione potrzeby to takie potrzeby, które pozwalają na godziwą egzystencję. Potrzeby każdego są inne. Zależą one od:
- wieku,
- stanu zdrowia,
- pozycji społecznej,
- dotychczasowej stopy życiowej.
Roszczenie alimentacyjne między rodzeństwem powstają, wtedy kiedy siostra lub brat sami nie są w stanie się utrzymać. Oznacza to, że rodzeństwo powinno się samo starać się zaspokoić swoje potrzeby. Powinno w tym celu wykorzystywać własne zdolności i możliwości zarobkowo – finansowe. Przyczyną niedostatku muszą być okoliczności niezależne od woli osoby ubiegającej się o alimenty. Osoba, która z własnej winy żyje w niedostatku, mimo iż ma możliwości zarobkowe nie otrzyma alimentów od rodzeństwa.
Sąd decydując o orzeczeniu alimentów między rodzeństwem musi stwierdzić, że rodzeństwo znajduje się w niedostatku. Rodzeństwo nie musi płacić alimentów, tylko dlatego, że brat lub siostra znajdują się w gorszej sytuacji życiowej, niż oni sami.
Po stronie uprawnionego do alimentów przesłanką powstania tego obowiązku jest stan niedostatku. Natomiast po stronie rodzeństwa zobowiązanego do płacenia alimentów przesłanką są możliwości zarobkowo – finansowe.
Oceniając możliwości zarobkowe sąd bierze się pod uwagę możliwości do osiągania dochodów, a nie tylko faktycznie uzyskiwane dochody. Jeśli osoba zobowiązana posiada odpowiednie wykształcenie i uchyla się od podjęcia pracy, tylko aby nie płacić alimentów, nie może powoływać się z tego powodu na brak możliwości wykonywania obowiązku alimentacyjnego.
Do możliwości zarobkowych rodzeństwa można zaliczyć dochody uzyskiwane z wynagrodzenie z pracy zarobkowej, rentę, emeryturę oraz wszelkie inne dochody (np. z wynajmu mieszkania).