Zgodnie z art. 144 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Zachowania sprzeczne z zasadami współżycia społecznego
Zachowania sprzeczne z zasadami współżycia społecznego nie zostały normatywnie zdefiniowane. Nie jest więc możliwe skatalogowanie zasad współżycia społecznego. Przeciwstawienie ich żądaniu może występować tylko w konkretnym stanie faktycznym.
Jeśli rodzic nie wywiązywał się ze swoich rodzicielskich obowiązków, np. unikał zatrudnienia, miał sprawę w sądzie o alimenty na rzecz dziecka i ich nie płacił, nie utrzymuje kontaktów z rodziną od wielu lat, nie dba o istnienie więzi rodzinnych - nie powoduje automatycznie, że rodzic nie ma prawa do ubiegania się o alimenty od swojego dziecka. Te okoliczności mogą jednak stanowić podstawę do oddalenia powództwa, ze względu na jego niezgodność z zasadami współżycia społecznego.
Zawinione zachowania nie mogą doprowadzić do tego by osoba doznająca krzywdy była zobowiązana do świadczenia alimentów na rzecz osoby ją krzywdzącej, tylko dlatego, że obowiązek alimentacyjny wynika z pokrewieństwa, małżeństwa albo z innych więzów, z którymi ustawa łączy ten obowiązek.
Zobacz również: Czy wnuki muszą płacić alimenty na dziadków
Obowiązek alimentacyjny a niedostatek
Rodzic może żądać alimentów od dziecka, tylko jeżeli znajduje się w stanie niedostatku, czyli nie jest w stanie własnymi siłami samodzielnie zaspokoić swoich usprawiedliwionych, podstawowych potrzeb. Te usprawiedliwione potrzeby zawsze są oceniane indywidualnie i są one różne w odniesieniu do poszczególnych osób.
Jeżeli dana osoba jest w stanie zaspokoić swoje potrzeby tylko w części, obowiązek alimentacyjny obejmuje pozostałą część.
Obowiązek alimentacyjny nie powstanie wobec osoby, która pozostaje w niedostatku z własnej winy, np. nie podejmuje pracy mimo możliwości jej podjęcia, jest uzależniona od alkoholu i nie podejmuje leczenia, lekkomyślnie rezygnuje z pracy, nie ubiega się o świadczenia z systemu ubezpieczeń społecznych, mimo zaistnienia przesłanek do ich przyznania, nie wywiązuje się z własnego obowiązku alimentacyjnego itp.
Jeżeli sąd ewentualnie uznałby, że stan niedostatku istnieje z powodu czynników obiektywnych to można żądać oddalenia powództwa o alimenty ze względu na niezgodność tego obowiązku z zasadami współżycia społecznego.
Zobacz również serwis: Sprawy rodzinne