Upadły dłużnik
W przedmiotowej sprawie kobieta wystąpiła o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego na dwie córki. Organ odmówił przyznania świadczeń, powołując się na definicję bezskuteczności egzekucji zawartą w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Komornik sądowy umorzył bowiem postępowanie egzekucyjne z powodu ogłoszenia przez dłużnika alimentacyjnego upadłości. Zdaniem prezydenta miasta syndyk nie jest organem egzekucyjnym, w związku z czym nie może wystawić zaświadczenia o bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Skoro zaś postępowanie w sprawie egzekucji alimentów na rzecz córek strony nie jest prowadzone, należało odmówić przyznania świadczenia.
Decyzję utrzymało w mocy Samorządowe Kolegium Odwoławcze, uchylił zaś Wojewódzki Sąd Administracyjny. Skargę kasacyjną wniesioną przez SKO oddalił NSA, przechylając się do decyzji WSA.
NSA: o "bezskuteczności egzekucji" decydują obiektywne okoliczności
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, iż istota sprawy dotyczy wykładni pojęcia "bezskuteczności egzekucji" w rozumieniu ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, a konkretnie zagadnienia możliwości stwierdzenia zaistnienia tejże bezskuteczności w sytuacji, gdy postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu zostało umorzone z powodu ogłoszenia jego upadłości. Kwestią sporną - według NSA - jest także, czy brak przedłożenia zaświadczenia o bezskuteczności egzekucji wystawionego przez organ egzekucyjny (i prawna niemożność jego uzyskania wobec upadłości dłużnika) może oznaczać, że prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego nie mogło zostać przyznane osobie uprawnionej, na gruncie obowiązującej ustawy.
"Uznać należy, że bezskuteczność egzekucji jako przesłanka przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego oznacza sytuację, w której dłużnik nie uiszcza alimentów, jak i nie ma prawnej możliwości wyegzekwowania od niego takich należności. Chodzi więc o taki stan, kiedy nie jest możliwe uzyskanie w żaden prawnie dopuszczalny sposób należności z majątku dłużnika i w związku z tym konieczna jest pomoc finansowa państwa osobom uprawnionym" - stwierdził sąd.
W ocenie NSA nie można uznać, iż umorzenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec dłużnika alimentacyjnego oznacza automatycznie, iż nie zachodzi już "bezskuteczność egzekucji". Jak podkreślił sąd, w żadnym razie nie można przypisywać temu orzeczeniu skutków w postaci braku jakiejkolwiek możliwości uzyskania należności alimentacyjnych z majątku upadłego.
Egzekwowanie świadczeń alimentacyjnych możliwe jest bowiem nie tylko na podstawie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ale również w trybie ustawy Prawo upadłościowe. Jak wskazał NSA, umorzenie postępowania egzekucyjnego w trybie art. 146 Prawa upadłościowego z uwagi na uprawomocnienie się postanowienia o ogłoszeniu upadłości ma w założeniu przeciwdziałać nierównomiernemu zaspokojeniu wszystkich wierzycieli z funduszy masy upadłości, bez zachowania kolejności wynikającej z art. 342-344 tej ustawy. Z tego powodu ustawodawca wykluczył możliwość prowadzenia po ogłoszeniu upadłości egzekucji syngularnej przez poszczególnych wierzycieli.
Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, iż ustawowe pojęcie "bezskuteczności egzekucji" nie jest determinowane tylko i wyłącznie przez zaświadczenie wystawione przez organ egzekucyjny (komornika sądowego), ale obiektywnie istniejącymi okolicznościami stanu faktycznego, sprowadzającymi się do niewyegzekwowania od dłużnika w okresie ostatnich dwóch miesięcy kwoty zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych.
Opracowano na podstawie:
Wyrok NSA z 15 maja 2019 r., sygn.. akt I OSK 3441/18
Polecamy serwis: Fundusz alimentacyjny