Etapy uzyskiwania alimentów
Aby wszcząć egzekucję za granicą należy w pierwszej kolejności złożyć wniosek o stwierdzenie wykonalności takiego orzeczenia do sądu kraju, w którym dłużnik przebywa (odpowiednie instytucje są podane w załączniku nr II do rozporządzenia nr 44/2001, tzw. pierwszego rozporządzenia brukselskiego). Egzekucję rozpoczynamy więc od razu w kraju UE.
Aby skutecznie złożyć taki wniosek, należy wcześniej ustalić adres dłużnika. Wniosek taki składa się bowiem do sądu miejsca zamieszkania dłużnika. Należy potem podać go jako „adres do doręczeń”. Jeżeli prawo danego Państwa Członkowskiego nie przewiduje wskazywania takiego adresu, wnioskodawca wskazuje pełnomocnika do doręczeń.
Do wniosku dołączyć trzeba:
- odpis wyroku sądu polskiego zasądzającego alimenty i inne dokumenty wskazujące na obowiązek świadczenia – np. akt urodzenia dziecka.
- zaświadczenie wystawione przez sąd polski, który wydał wyrok – jest to specjalne zaświadczenie wystawiane na potrzeby procedury.
Nie są to formularze urzędowe, ale muszą być przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego.
Co do zasady koszty takiego postępowania ponosi się samodzielnie. Przed wniesieniem wniosku można jednak zwrócić się do sądu polskiego z prośbą o pomoc prawną i zwolnienie z kosztów - w praktyce - z opłaty za tłumaczenie przysięgłe.
Wniosek o zwolnienie składa się w wydziale cywilnym własnego sądu okręgowego wraz z dowodem, że pokrycie takich kosztów jest niemożliwe bez uszczerbku dla utrzymania siebie lub swojej rodziny. Jeśli sąd uwzględni żądanie sam przekaże taki wniosek wraz z dokumentami do odpowiedniego organu w kraju unijnym.
Jedynym krajem Unii, który nie przewiduje takiej procedury jest Dania.
Inne kraje
Gdy dłużnik przebywa poza Unią najczęściej zastosowanie ma Konwencja Nowojorska o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą. Procedura z konwencji jest bezpłatna i prostsza o tyle, że sąd polski zawsze pośredniczy w dochodzeniu alimentów.
Do sądu okręgowego swego miejsca zamieszkania należy złożyć wniosek o dochodzenie alimentów. Wniosek składa się na specjalnym formularzu z załącznikami. Wzory takich wniosków znajdują się w sądzie.
Należy do niego zawsze dołączyć odpis wyroku zasądzającego alimenty i adres miejsca zamieszkania dłużnika, potrzebny do ustalenia właściwości sądu zagranicznego, w którym będzie toczyła się sprawa.
Prawo każdego kraju wymaga innych dokumentów, dlatego to sąd informuje o formalnościach, jakich należy dopełnić. Warto pytać o radę, ponieważ pracownicy sądu są zobowiązani wyjaśniać wszelkie wątpliwości.
Sąd sam przesyła wniosek do właściwego organu w państwie, w którym przebywa dłużnik.
Sam wniosek nie podlega opłacie. Należy jednak opłacić koszty wydania odpisów dokumentów urzędowych.
Co robić gdy postępowanie egzekucyjne wszczęto w Polsce?
Ojciec dziecka jest zobowiązany wyrokiem sądowym do płacenia alimentów na dziecko. Od pewnego czasu pracuje we Francji. Zanim wyjechał, matka wszczęła postępowanie egzekucyjne w Polsce. Aby odzyskać alimenty zza granicy powinna wystąpić o umorzenie postępowania egzekucyjnego i zwrot wyroku sądu.
Gdy nie można ustalić miejsca zamieszkania dłużnika
Jeżeli osoba uprawniona do alimentów nie potrafi wskazać miejsca pobytu dłużnika za granicą, może się starać o wypłatę świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego. Wcześniej jednak powinna wszcząć jedną z procedur opisanych powyżej (lub przewidzianych przez umowy wzajemne).
Dopiero gdy okaże się, że egzekucja za granicą jest bezskuteczna, należy wystąpić o zaświadczenie z sądu, że podjęto wszystkie dostępne działania.
Następnie należy złożyć wniosek w swoim urzędzie gminy o przyznanie świadczenia alimentacyjnego. Świadczenie będzie wypłacane w wysokości zasądzonych alimentów, ale nie wyższej niż 500 zł.