Dramat rozwodu czy separacji nierzadko potęgują takie czynniki jak obciążenia finansowe i emocjonalne, wynikające z tego, że jedno z rodziców mieszka za granicą i odmawia udzielenia pomocy finansowej.
Typowy przykład: para mieszkająca we Francji się rozwodzi, a ojciec przenosi się do Stanów Zjednoczonych. Czy w takiej sytuacji dziecko będzie nadal otrzymywać alimenty, które zgodnie z orzeczeniem sądu francuskiego ma płacić ojciec?
Podpisana przez UE w dniu dzisiejszym konwencja to dokument, który umożliwia współpracę władz amerykańskich z władzami w Europie i zadbanie o to, by ojciec wywiązywał się ze zobowiązań, a dziecko nadal otrzymywało pomoc. Konwencja haska w sprawie alimentów ustanawia ogólnoświatowy system dochodzenia świadczeń na rzecz dzieci oraz innych form alimentów rodzinnych.
Tworzy ona wspólne ramy prawne dla państw UE i państw trzecich, tak by władze z różnych państw mogły ze sobą współpracować przy egzekwowaniu roszczeń alimentacyjnych, a dłużnicy nie mieli możliwości uchylania się od zobowiązań poprzez opuszczenie UE. Przewiduje także bezpłatną pomoc prawną w międzynarodowych sprawach dotyczących alimentów na rzecz dzieci. Konwencja stanowi uzupełnienie przepisów własnych UE w sprawie uznawania i egzekwowania orzeczeń dotyczących alimentów, które zaczną być stosowane od dnia 18 czerwca 2011 r.
„Kiedy rodzina się rozpada, często najbardziej cierpią na tym dzieci" ─ stwierdziła wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości. „UE już dysponuje skutecznymi przepisami gwarantującymi, że dziecko będzie otrzymywać wsparcie finansowe, jeżeli jedno z rodziców mieszka w innym państwie członkowskim UE. Podpisanie przez UE konwencji międzynarodowej zagwarantuje dzieciom taką samą ochronę w razie przeniesienia się jednego z rodziców do państwa poza Unią Europejską. Interes dziecka musi być traktowany nadrzędnie i rodzice nie powinni mieć możliwości uchylenia się od swoich obowiązków poprzez opuszczenie UE. Gorąco nakłaniam naszych partnerów międzynarodowych do tego, by podążyli naszym śladem i szybko ratyfikowali nową konwencję.”
Zobacz: Alimenty dla byłego małżonka
Stworzy ona ramy prawne, które będą wspólne dla państw UE oraz ratyfikujących je państw trzecich, i ułatwią międzynarodowe dochodzenie roszczeń z tytułu alimentów rodzinnych. Konwencja służy przede wszystkim ochronie dzieci, ponieważ znaczna większość roszczeń alimentacyjnych dotyczy właśnie dzieci. Tworzy światowy system współpracy władz krajowych, przewiduje bezpłatną pomoc prawną w sprawach dotyczących świadczeń na rzecz dzieci oraz usprawnia procedury uznawania i egzekwowania orzeczeń sądowych w sprawie alimentów.
Nowy system przyspieszy także procedury odnajdowania ukrywających się dłużników, które są obecnie długie i złożone. Na poziomie międzynarodowym konwencja stanowi uzupełnienie systemu haskiego w odniesieniu do istniejącego już prawa rodzinnego dotyczącego uprowadzenia dziecka, odpowiedzialności rodzicielskiej oraz adopcji międzynarodowej.
Po podpisaniu w dniu dzisiejszym przez prezydencję węgierską konwencji w imieniu UE państwa członkowskie muszą przyjąć decyzję, aby UE mogła formalnie zawrzeć (lub ratyfikować) konwencję. Przewiduje się, że ministrowie sprawiedliwości wyrażą swoją zgodę na posiedzeniu Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, które odbędzie się w dniach 9-10 czerwca 2011 r. UE będzie mogła następnie złożyć dokument ratyfikacyjny po wyznaczonym 18-miesięcznym okresie wprowadzania w życie, a konwencja wejdzie w życie począwszy od 2013 r.
Stany Zjednoczone, Norwegia i Ukraina już podpisały konwencję, a kilka państw, które uczestniczyły w jej negocjowaniu (w tym Japonia, Chiny, Rosja, Australia, Kanada i Brazylia), ma tego dokonać w czasie ratyfikacji konwencji przez UE i Stany Zjednoczone.
Zobacz: Plan działania UE na rzecz praw dziecka
Nie dysponujemy międzynarodowymi statystykami na temat liczby spraw dotyczących roszczeń alimentacyjnych wymagających dochodzenia świadczeń z zagranicy. Szacuje się jednak, że w UE żyje ok. 16 mln par międzynarodowych, a 30 mln obywateli UE mieszka poza Unią Europejską. Jednocześnie w 27 państwach UE odnotowano 1,2 mln rozwodów w 2007 r. (najnowsze dostępne dane). Dane te wskazują, jak istotnym problemem jest obsługa i egzekwowanie wypłat alimentów od nieobecnych rodziców, którzy mogą mieszkać poza UE.
Konwencja haska w sprawie alimentów z 2007 r. stanowi uzupełnienie przepisów wewnętrznych UE dotyczących alimentów przyjętych w dniu 18 grudnia 2008 r.: rozporządzenia (WE) nr 4/2009 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych. Rozporządzenie oraz protokół w sprawie prawa właściwego będą miały zastosowanie w stosunkach między państwami członkowskimi UE począwszy od dnia 18 czerwca 2011 r.
Zawarcie konwencji przez UE wzmocni obowiązujące unijne przepisy o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń w sprawie alimentów oraz współpracy administracyjnej między władzami centralnymi poprzez utworzenie zharmonizowanego pakietu przepisów w Unii odnoszących się do państw trzecich, które staną się umawiającymi się stronami konwencji.
Europejskie Centrum Konsumenckie