W trakcie małżeństwa
Obowiązki małżonków są uregulowane w ustawie Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Jednym z nich jest dbanie o dobro rodziny. Oznacza to, że małżonkowie w czasie trwania małżeństwa są zobowiązani do zaspokajania potrzeb rodziny, każdego z jej członków – także małżonków. Obowiązek ten ciąży na obojgu małżonkach w równym stopniu, proporcjonalnie do możliwości zarobkowych i majątkowych. W trakcie małżeństwa przysługują dwa sposoby dochodzenia świadczeń:
- Pozew o przyczynienie się do zaspokojenia życiowych potrzeb rodziny,
- Wniosek o nakazanie wypłacania małżonkowi wynagrodzenia za pracę drugiego małżonka (Nie są to tradycyjne alimenty).
Obydwa pozwy są składane do sądu rejonowego, wydziału rodzinnego i nieletnich. Są wolne od opłat sądowych.
Zobacz też: Obowiązek przyczyniania się do zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny
Po rozwodzie
Wyrok sądowy może zawierać żądanie zasądzenia alimentów od współmałżonka. Można tego dochodzić bezpośrednio w pozwie rozwodowym lub w odrębnym postępowaniu.
W przypadku gdy żaden z małżonków nie został uznany za winnego rozpadu pożycia małżeńskiego, każdy z nich może wnieść o ustanowienie alimentów. Przesłankami są:
- Brak winy małżonka,
- Niedostatek małżonka (małżonek nie jest w stanie zaspokoić swoich potrzeb. Nie znaczy to, że obydwoje maja żyć na takim samym poziomie),
- Możliwości zarobkowe współmałżonka.
Zobacz także: Jak kształtuje się obowiązek alimentacyjny między małżonkami po rozwodzie
Orzeczenie o winie
Gdy jeden z małżonków został uznany winnym rozpadu więzi, mamy do czynienia z rozszerzonym obowiązkiem alimentacyjnym. Nie ma tutaj warunku niedostatku małżonka niewinnego, wystarczy by rozwód powodował pogorszenie stopy życiowej.
Zobacz też: Alimenty a rozwód z orzeczeniem o winie
Separacja
Skutkami separacji są: ustanie współżycia, wspólności majątkowej. Jednak żadna z osób nie może wstąpić w nowy związek małżeński. Kwestie alimentów należy rozpatrywać tak, jak w przypadku rozwodu. Małżonkowie pozostający w separacji mają dodatkowo obowiązek wzajemnie sobie pomagać. Dotyczy to głównie pomocy materialnej, także wsparcia psychicznego. Nie jest to równoznaczne z obowiązkiem alimentacyjnym.
Zobacz także: Czy na małżonkach w czasie separacji ciąży obowiązek alimentacyjny?
Co z podatkiem?
Uzyskane alimenty niewątpliwie stanowią zysk. Opłata podatku od otrzymywanych alimentów zawsze zależy od ich wysokości. Obowiązek podatkowy powstaje dopiero z chwilą otrzymania zasądzonej kwoty. Jeśli suma ta nie przekracza 700 zł miesięcznie i wynika z ugody lub wyroku sądowego jest zwolniona od podatku.
Czy zawsze?
Alimenty po ustaniu małżeństwa (rozwodzie, separacji) są ustanawiane na żądanie współmałżonków lub jednego z nich. Gdy żadna ze stron nie wysunie takiego postulatu sąd nie zasądza alimentów. Nie ma alimentów narzucanych z urzędu.
Zobacz też: Czy po rozwodzie sąd zawsze zasądza alimenty?
Jak długo?
Obowiązek dostarczania środków byłemu małżonkowi nie ma charakteru dożywotniego. Roszczenie alimentacyjne wygasa z upływem 5 lat od chwili uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie. Po tym czasie nie można domagać się przyznania alimentów. Na żądanie uprawnionego pięcioletni okres może zostać przedłużony. Musi to być usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami, np. wypadkiem rozwiedzionego współmałżonka, powodującym jego trwałą niezdolność do pracy. Obowiązek wygasa także z chwilą wstąpienia w nowy związek małżeński.
W sytuacji separacji obowiązek alimentacyjny nie wygasa.
Zobacz też: Jak długo trzeba płacić alimenty po rozwodzie?
Czy drugi współmałżonek może płacić alimenty?
Obowiązek alimentacyjny ma charakter osobisty. Dlatego też w sytuacji gdy były współmałżonek umiera nikt nie dziedziczy po nim tego zobowiązania. Stąd nie można domagać się alimentów od wdowy po nim. Jest to niezależne od jej sytuacji materialno – finansowej ani od potrzeb osoby domagającej się świadczenia.
Zobacz też: Czy druga żona ma płacić alimenty?