SN zadecyduje o odcinaniu przez matkę kontaktu z dzieckiem. Na stole 5000 zł. Złe matki zaczną się bać kar?

Jeżeli odpowie na korzyść ojców, to ich miłość do dziecka deptana przez matkę zyska ochronę prawną (i symetrycznie przy naruszenia prawa przez ojca wobec matki). Miłość ta zostanie uznana za dobro osobiste i objęta ochroną tak jak zdrowie, godność, dobre imię. To oznacza możliwość zasądzenia ZADOŚĆUCZYNIENIA od matki dla ojca. W sprawie opisanej na końcu artykułu zadośćuczynienie za odcięcie ojca od dziecka wyniosło aż 11 000 zł. Ale zostało zmniejszone przez sąd II instancji za bierność ojca w walce o kontakty z dzieckiem.

Jak sprawa trafiła na listę uchwał składu 7 sędziów SN

Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej 25 czerwca 2024 r. wydał postanowienie o odroczenie rozstrzygnięcia w sprawie, która do niego trafiła i przedstawił do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów Sądu Najwyższego zagadnienie prawne, które sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy miłość rodzica do dziecka jest jego rodzicem. Odpowiedź twierdząca oznacza prawo do zasądzenia na rzecz ojca, któremu matka odebrała kontakty z ich dzieckiem zadośćuczynienia. 

15 czerwca 2024 r. sędziowie nie czuli się kompetentni do samodzielnego rozstrzygnięcia sporu między ojcem a matką z uwagi m.in. na sprzeczne orzeczenia w sprawie takich sporów - sądy raz orzekały, że miłość do dziecka jest dobrem chronionym a innym razem, że nie.

Sędziowie wskazali na trzy możliwe warianty kwalifikacji czynu matki wobec ojca, któremu kobieta odcięła kontakt z dzieckiem:

Wariant 1) Przepisy w całości wyłączają sferę kontaktów z dzieckiem z zakresu przepisów o dobrach osobistych, czyli prawo do kontaktów z dzieckiem (osobą małoletnią) nie jest dobrem osobistym żadnego członka rodziny lub innej osoby bliskiej, co wyklucza nie tylko roszczenie przeciwko osobie sprawującej pieczę nad dzieckiem o umożliwienie tych kontaktów, lecz także przyznanie zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c. za uniemożliwianie lub utrudnianie kontaktów.

Wariant 2) Przepisy o kontaktach z dzieckiem wyłączają jedynie roszczenia przeciwko osobie sprawującej faktyczną pieczę nad dzieckiem wkraczające wprost w sferę kontaktów z dzieckiem (tj. o umożliwienie kontaktów), a pozostałe roszczenia z art. 24 § 1 i 2 oraz 448 k.c. powstają niezależnie od przepisów K.r.o.;

Wariant 3) Przepisy K.c. o dobrach osobistych i przepisy kodeksu rodzinnego o kontaktach z dzieckiem są niezależne od siebie, tj. przepisy o kontaktach nie stanowią lex speciali w stosunku do przepisów o dobrach osobistych.

Poniżej pełne uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego w pliku PDF do ściągnięcia

Poniżej opis sporu między matką a ojcem pozbawionym kontaktu ze swoim dzieckiem

Uchwała 7 sędziów SN - Matka zapłaci ojcu 5000 zł za odcięcie kontaktu z ich córką? 

Sąd cywilny (opis rozstrzygnięć "przed Sądem Najwyższym"):

1) zakazał pozwanej matce małoletniej podejmowania działań uniemożliwiających powodowemu ojcowi małoletniej utrzymywanie kontaktów z córką co najmniej w wymiarze i formie określonych ugodą z 17 września 2015 r. zawartą przed sądem opiekuńczym;

2) zakazał matce dziecka rozgłaszania nieprawdziwych informacji o ojcu dziecka, w szczególności nazywania go „ćpunem”, „narkomanem”, „pedofilem” i „zboczeńcem”, oraz nakazał pozwanej przeproszenie powoda listem poleconym za te naruszenia jego czci;

3) zasądził od matki dziecka na rzecz ojca dziecka 11 000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie prawa powoda do życia rodzinnego oraz jego czci;

4) zakazał matce dziecka podejmowania działań uniemożliwiających powodowej małoletniej siostrze przyrodniej dziecka (reprezentowanej przez swoją matkę, partnerkę powodowego ojca) utrzymywanie kontaktów z siostrą.

Sąd drugiej instancji wyrokiem zaskarżonym skargą kasacyjną oddalił apelację pozwanej matki dziecka w zakresie powyższych rozstrzygnięć z wyjątkiem zadośćuczynienia, które zmniejszył do kwoty 5000 zł.

Sąd Apelacyjny uznał, że więź ojca z córką „w wyniku długiego okresu przerwy w kontaktach, zainicjowanej i przeprowadzonej przez pozwaną, uległa rozwiązaniu i obecnie sądowe orzeczenia zmierzają dopiero do jej stopniowej restytucji”. Sąd ten zmniejszył zadośćuczynienie zasądzone przez Sąd Okręgowy ze względu bierność ojca w egzekwowaniu, w trybie art. 59815 i nast. k.p.c., ustalonych ugodą lub orzeczeniem sądu kontaktów z dzieckiem