Zadośćuczynienie 5000,00 zł - 11 000,00 zł za odcięcie ojca od kontaktu z córką? Za nastawianie córki przeciwko ojcu? To wciąż zbyt częsta sytuacja, aby sądownictwo przechodziło nad nią obojętnie. Uchwała Sądu Najwyższego zadecyduje, czy miłość ojca oraz matki do dziecka uzasadnia zasądzenia odszkodowania od rodzica, który uderza w tą miłość.
Sąd Najwyższy może tak zinterpretować przepisy kodeksu rodzinnego i kodeksu cywilnego, że miłość ojca do dziecka zyska ochronę prawną (i symetrycznie przy naruszenia prawa przez ojca wobec matki). Miłość ta zostanie uznana za dobro osobiste i objęta ochroną tak jak zdrowie, godność, dobre imię. To oznacza możliwość zasądzenia ZADOŚĆUCZYNIENIA od np. matki dla ojca. W sprawie opisanej na końcu artykułu zadośćuczynienie za odcięcie ojca od kontaktów z dzieckiem wyniosło aż 11 000 zł. Ale zostało zmniejszone przez sąd II instancji za bierność ojca w walce o kontakty z dzieckiem.
Jak sprawa trafiła na listę uchwał składu 7 sędziów SN
15 czerwca 2024 r. sędziowie nie czuli się kompetentni do samodzielnego rozstrzygnięcia sporu między ojcem a matką z uwagi m.in. na sprzeczne orzeczenia w sprawie takich sporów - sądy raz orzekały, że miłość do dziecka jest dobrem chronionym a innym razem, że nie. I zwrócili się do poszerzonego składu SN (siedmiu sędziów) o wydanie uchwały rozstrzygającej problem.
Sąd Najwyższy - w obecnym składzie - powziął wątpliwość co do tego czy można uznać, że więź uczuciowa członka rodziny dziecka stanowi dobro osobiste. Zapadły bowiem dwie sprzeczne uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego. Pierwsza z nich, z 27 marca 2018 r., III CZP 60/18, z dwoma zdaniami odrębnymi, jest oparta na założeniu, że więź rodzinna jest dobrem osobistym. Kolejna, z 22 października 2019 r., I NSNZP 2/19, neguje tę tezę. Żadna z tych uchwał nie ma mocy zasady prawnej.
Sędziowie wskazali na trzy możliwe warianty kwalifikacji czynu matki wobec ojca, któremu kobieta odcięła kontakt z dzieckiem:
Wariant 1) Kontakt ojca z dzieckiem nie jest chroniony przez prawo - nie można zasądzić od matki zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. za uniemożliwianie lub utrudnianie kontaktów.
Wariant 2) Przepisy o kontaktach z dzieckiem wyłączają jedynie roszczenia przeciwko osobie sprawującej faktyczną pieczę nad dzieckiem wkraczające wprost w sferę kontaktów z dzieckiem (tj. o umożliwienie kontaktów), a pozostałe roszczenia z art. 24 § 1 i 2 oraz 448 k.c. powstają niezależnie od przepisów K.r.o.;
Wariant 3) Jest możliwe zasądzenie zadośćuczynienia dla ojca od naruszającej normy społeczne matki.
Poniżej pełne uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego w pliku PDF do ściągnięcia
Poniżej opis sporu między matką a ojcem pozbawionym kontaktu ze swoim dzieckiem
Uchwała 7 sędziów SN - Matka zapłaci ojcu 5000 zł za odcięcie kontaktu z ich córką?
Sąd cywilny (opis rozstrzygnięć "przed Sądem Najwyższym"):
1) zakazał pozwanej matce małoletniej podejmowania działań uniemożliwiających powodowemu ojcowi małoletniej utrzymywanie kontaktów z córką co najmniej w wymiarze i formie określonych ugodą z 17 września 2015 r. zawartą przed sądem opiekuńczym;
2) zakazał matce dziecka rozgłaszania nieprawdziwych informacji o ojcu dziecka, w szczególności nazywania go „ćpunem”, „narkomanem”, „pedofilem” i „zboczeńcem”, oraz nakazał pozwanej przeproszenie powoda listem poleconym za te naruszenia jego czci;
3) zasądził od matki dziecka na rzecz ojca dziecka 11 000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie prawa powoda do życia rodzinnego oraz jego czci;
4) zakazał matce dziecka podejmowania działań uniemożliwiających powodowej małoletniej siostrze przyrodniej dziecka (reprezentowanej przez swoją matkę, partnerkę powodowego ojca) utrzymywanie kontaktów z siostrą.
Sąd drugiej instancji wyrokiem zaskarżonym skargą kasacyjną oddalił apelację pozwanej matki dziecka w zakresie powyższych rozstrzygnięć z wyjątkiem zadośćuczynienia, które zmniejszył do kwoty 5000 zł.
Sąd Apelacyjny uznał, że więź ojca z córką „w wyniku długiego okresu przerwy w kontaktach, zainicjowanej i przeprowadzonej przez pozwaną, uległa rozwiązaniu i obecnie sądowe orzeczenia zmierzają dopiero do jej stopniowej restytucji”.
Sąd ten zmniejszył zadośćuczynienie zasądzone przez Sąd Okręgowy ze względu bierność ojca w egzekwowaniu, w trybie art. 59815 i nast. k.p.c., ustalonych ugodą lub orzeczeniem sądu kontaktów z dzieckiem