Rada Ministrów zaaprobowała projekt nowelizacji ustawy Kodeks karny wykonawczy. Proponowane zmiany mają umożliwić nieodpłatną pracę skazanych na rzecz większej liczby podmiotów niż ma to miejsce obecnie.
- Koszty utrzymania więźniów w Polsce są zbyt wysokie, obecnie to ok. 3150 zł miesięcznie w przeliczeniu na jednego skazanego. Dlatego uznaliśmy za niezbędne wprowadzenie nowatorskiego programu pracy więźniów. Osadzeni powinni pracować, by wspierać społeczności lokalne, by regulować swoje zobowiązania, np. alimenty. Poprzednie władze nie podejmowały działań w kierunku zwiększenia zatrudnienia więźniów, a my w kilka miesięcy przygotowaliśmy kompleksowy program, który już przynosi pozytywne efekty – powiedział wiceminister Patryk Jaki, który odpowiedzialny jest za realizację programu.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Problem
W 2010 roku Trybunał Konstytucyjny wydał orzeczenie, w którym nakazał wypłacanie pracującym więźniom kwoty 100 % najniższego wynagrodzenia, mimo, iż w większości krajów więźniowie minimalnie otrzymują ok 30 % tej kwoty. Z tego powodu załamał się rynek pracy więźniów, zatrudnienie spadło o niemal 50%.
Niskie zatrudnienie skazanych wygenerowało gigantyczne koszty utrzymania więźniów, dziś to około 3150 zł za utrzymanie jednego więźnia miesięcznie.
Brak pracy wpłynął także znacząco na spadek wskaźnika efektywności resocjalizacji.
Dlatego, po zmianie kierownictwa w Ministerstwie Sprawiedliwości, powołano specjalny zespół, w skład którego weszli również przedstawiciele Służby Więziennej, który opracował kompleksowy program pracy więźniów. Pracami zespołu kieruje Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Patryk Jaki.
Dotychczasowe sukcesy programu
Zmiany legislacyjne to jeden z filarów realizowanego od początku roku 2016 programu pracy więźniów.
Dzięki ogłoszeniu programu zanotowano największy wzrost wskaźnika zatrudnienia więźniów od czasu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2010 roku. Według danych Służby Więziennej, od stycznia 2016 r. wskaźnik ten wzrósł z 35 % do 42 % - pracuje o 3649 osadzonych więcej.
To efekt intensywnych prac Ministerstwa Sprawiedliwości oraz dyrektorów zakładów karnych. Otrzymali oni zalecenie obowiązkowych kontaktów z władzami lokalnymi, przedsiębiorcami oraz innymi podmiotami, które zainteresowane byłyby zatrudnianiem więźniów.
Filary Programu
I. Rozszerzenie zakresu możliwości nieodpłatnej pracy więźniów na rzecz samorządów,
II. Program budowy 40 hal produkcyjnych przy zakładach karnych,
III. Ulgi dla przedsiębiorców zatrudniających więźniów
Nowe możliwości pracy
Dotychczasowy katalog podmiotów zawierający np. organy administracji publicznej, organizacje pożytku publicznego i jednostki organizacyjne Służby Więziennej zostanie uporządkowany i rozszerzony o:
- podmioty, dla których organ gminy, powiatu lub województwa są organami założycielskimi,
- państwowe lub samorządowe jednostki organizacyjne,
- spółki prawa handlowego z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa lub gminy, powiatu bądź województwa,
- młodzieżowe ośrodki socjoterapii,
- młodzieżowe ośrodki wychowawcze,
- placówki służby zdrowia,
- fundacje i stowarzyszenia,
- organizacje charytatywne.
Więźniowie będą mogli pracować nieodpłatnie w wymiarze większym niż 90 godzin na miesiąc (taki limit obowiązuje obecnie), jeśli sami będą tego chcieli i wyrażą na to pisemną zgodę.
Powstanie 40 hal produkcyjnych
Niezależnie od prac legislacyjnych, Ministerstwo Sprawiedliwości sukcesywnie realizuje plan wybudowania w latach 2016-2023 czterdziestu hal przemysłowych przy zakładach karnych, gdzie będą mogli pracować więźniowie. Na początku czerwca tego roku Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Patryk Jaki oraz Dyrektor Generalny Służby Więziennej gen. Jacek Kitliński byli honorowymi gośćmi uroczystego otwarcia nowej hali produkcyjnej (o powierzchni 7700 m kw.) w Zakładzie Karnym w Krzywańcu. W hali znajdzie zatrudnienie co najmniej 150 osadzonych. W tym samym miesiącu ukończona została budowa hali produkcyjnej (pow. 1000 m kw.) przy Zakładzie Karnym Gębarzewo.
Jeszcze w tym roku mają zostać oddane do użytku kolejne dwie hale (inwestycje są w toku) – na terenie Aresztu Śledczego w Poznaniu oraz Zakładu Karnego w Potulicach.
Zobacz serwis: Więziennictwo
Pieniądze na inwestycje i ulgi dla przedsiębiorców
Projekt zmienia wysokość potrąceń z wynagrodzeń skazanych, którzy pracują odpłatnie. Do 7% z 10% spadnie potrącenie na cele Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, natomiast z 25% do 45% wzrośnie potrącenie na cele Funduszu Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy. Dodatkowe środki zostaną przeznaczone na tworzenie nowych miejsc pracy dla skazanych w postaci budowy hal produkcyjnych. Pozwolą także podnieść w przyszłości wysokość ryczałtu przysługującego przedsiębiorcom z tytułu zatrudnienia osób pozbawionych wolności (przewiduje to drugi z przedstawionych przez Ministerstwo Sprawiedliwości projektów ustaw dotyczących programu pracy więźniów, nad którym rząd jeszcze pracuje).
Współpraca z samorządami
Inwestycje to nie wszystko. Nadzorujący więziennictwo wiceminister Patryk Jaki zlecił służbom więziennym nawiązanie współpracy z lokalnymi przedsiębiorcami i władzami, by umożliwić pracę dla jak największej liczby więźniów. Oto przykłady dobrych praktyk:
- Zakład Karny w Czerwonym Borze. W grudniu 2015 r. na rzecz samorządu pracowało 13 osadzonych. Obecnie – 27. Wzrost spowodowany jest zawarciem umów z Gminą Łomża oraz Starostwem Powiatowym w Zambrowie.
- Zakład Karny w Zamościu. Liczba więźniów pracujących na rzecz samorządów, szkół, szpitali itd. wzrosła w ciągu ostatnich miesięcy z 52 do 77.
- Zakład Karny w Pińczowie. Na początku 2016 r. przy pracach publicznych było zatrudnionych 32 skazanych. Obecnie - 74.
- Zakład Karny w Sierakowie Śląskim. Zatrudnienie więźniów na rzecz samorządu terytorialnego wzrosło przez ostatnie miesiące z 12 do 34 skazanych. Stało się tak wskutek zwiększenia liczby pracujących dla Urzędu Gminy w Ciasnej, zawarcia umowy z Urzędem Gminy Lipie oraz utrzymania zatrudnienia na rzecz ZGKiM Dobrodzień.
- Zakład Karny w Brzegu. Funkcjonariusze skierowali do pracy grupę skazanych, którzy remontują mieszkanie wielodzietnej rodziny - matki z pięciorgiem dzieci, z których dwoje jest niepełnosprawnych. Rodzina znajduje się pod opieką Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzegu. W ramach prac przebudowano mieszkanie, tworząc z jednego pokoju dwa pomieszczenia. Teraz rodzina będzie dysponować trzema pokojami. Wykonano gładzie, remontowana jest łazienka i kuchnia. Całość będzie gotowa za około 2 tygodnie.
Realizacja programu pracy więźniów nie pociągnie za sobą żadnych kosztów dla podatników.
Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości